ТАРИХТЫҢ АҚТАҢДАҚ БЕТТЕРІ ҰМЫТЫЛМАЙДЫ
Мұқым елге мәлім, XX ғасырдың басында қазақ жұрты аса ауыр қасіретке толы кезеңді бастан өткерді. Халықтың тең жартысына жуығын еріксіз жалмаған осынау нәубет жөнінде талай сұмдықтың ашылып, шындықтың айтылғаны рас. Басқа түскен бәледен арылып, ақтаңдағын ақтап алуды мұрат еткен мемлекет 1997 жылы 31 мамырды саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні етіп бекітті. Бұл – қыспаққа ұшырап, қылмыстарда айыпталған, бостандығы мен өмірінен айырылған мыңдаған отандасымыздың рухына тыныштық тілеп, құрмет тұтатын уақыт.
1920 жылдары сол кездегі кеңестік биліктің солақай саясатынан бастау алып, кейіннен қолдан ұйымдастырылған ашаршылыққа ұласқан күрделі кезеңнің зардабын өзіміздің қандастарымыз, қаракөз қазақ та тартты. Деректерді сараласақ, қазақ халқы әр жылдағы аштықтан 3 млн 200 мың адамнан айырылған. Ашаршылық азабымен қоса, кеңестік саясаттың ашықтан ашық құрбанына айналғандары қаншама. «Халық жауларын» анықтауға құрылған қатаң қағидалар салдарынан қуғынсүргінге ұшырағандардың өздері ғана емес, жақындары да зардап шекті. Алаштың небір алпауыт арыстары мен олардың отбасы сүргінге айдалды. Атамекенімізде 125 мыңнан астам адам қуғынға ұшырап, олардың 25 мыңға жуығы ату жазасына кесіліпті. Қисапсыз қылмыстық істер мен сансыз себептер. Ең сорақысы, саяси сүрең жылдары тұтқындарды қамау үшін 53 лагерь құрылса, түрмелердің саны 30 мыңнан асып жығылған. Бұл – қазақтың басына үйірілген нағыз қара бұлт еді. Төл тарихымызға жосықсыз жасалған қиянат пен жазықсыз кеткен жандардың жайын ойлап көріңізші.
Шыны керек, зобалаңның зиянын көрген ұлтымыздың сондағы арманы – азаттық болатын. Бүгінде үлкен соққыға төтеп берген ақтаңдақтардың, тәуелсіздік жолында құрбан болған тұлғалардың көздеген мақсаты орындалды. Қаһарман қазақ қайғыға кеудесін тосып, қасіретті қыран қанатты қос иығымен көтеріп жеңді. Еліміз қазіргі таңда әр жыл сайын мамырдың соңғы күнінде саяси қуғынсүргін һәм аштық құрбандарын құрметпен еске алады.
Мемлекет басшысы айтулы датаға орай өзінің әлеуметтік желісінде жариялаған жазбасында:
– Біз жыл сайын 31 мамыр күні өткен ғасырдағы саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске аламыз. Мемлекетіміз қуғын-сүргіннен жазықсыз жапа шеккен жандарды ақтау, төл тарихымыздың ақтаңдақ беттерін объективті әрі тыңғылықты зерделеу жұмыстарына баса мән беріп отыр. Біз өткен замандағы қасіретті оқиғалардан тағылым алып, оны ұлт жадында сақтай білуіміз керек. Сонда ғана кез келген сынақтан сүрінбей өтіп, әділетті мемлекет және өркениетті қоғам құру жолындағы биік белестерді бағындыра аламыз, – деген болатын.
Ендеше, жазықсыз жапа шеккен сансыз боздақтың бастан кешкен нәубеті, тарихтың теперішті жылдары ұмытылмауға тиіс.
Бір минут үнсіздік...
Халқымыз үшін тағылымы мол тарихи күнге орай ауданның орталық алаңында арнайы митинг өтті. Шиеліліктер туған жердің топырағын жастану бұйырмаған саяси қуғын-сүргін құрбандарын үнсіздікпен еске алды. Аудан әкімінің орынбасары Болатбек Ысмағұлов бастаған зиялы қауым өкілдері олардың аруағына тағзым етіп, гүл шоқтарын қойды. Ауданның бас имамы Бақыт Ұлжаев марқұмдар рухына Құран бағыштап, дұға жасады.
Ел тағдыры таразыға түскен сын сағатта қырғынға ұшыраған есіл ерлердің, алаш алыптары мен арыстарының рухы алдында ілтипат білдіру – баршамыздың алдымызда тұрған еңселі борышымыз. Расында, осы бір толғаулы тарих қатпары бізді бұрынғыдан алғыр, кешегіден кесек болуға үнсіз үндейтіндей.
Ел үшін жазықсыз құрбан болған азаматтардың рухына мың тағзым болсын!
Таслима ӘЛІШЕР