Дана қазақ халқында «Судың да сұрауы бар», «Су бар жерде ырыс бар», «Су – өмірдің нәрі» деген қанатты әрі қағидалы сөздер бар. Өкінішке қарай, қазіргі уақытта ¬ауызсуды негізсіз ағызып, орынсыз пайдаланып жүргендерді де жиі кездестіреміз. Мысалы, есік алдындағы егістік жерлерді үйдегі ауызсумен суарып, көлік жуу себебінен қаншама су ысырап болуда. Судың әр тамшысын бағалайтын үлкендеріміз әңгімесінде: «Есегімізге жегілген арбаға 300- 400 литрлік бөшкені тиеп, алыс аймақтардан ауылға су таситынбыз. Қазіргі жастарға ертегідей көрінеді-ау. Бірақ таңнан кешке дейін кезекте тұрып, кезегің келген сәтте су таусылып қалып, ауылға қайта бос арбамызды сүйреп қайтатынбыз. Алыстан арбалап әкелген суымызды тұрғындар бөліп алып, қандай еңбекпен келгенін түсініп, ұқыпты пайдаға асыратын» дейді. Аллаға шүкір, бүгінде жағдай оңалып, үкімет үйіміздің ішіне дейін ауыз суды орнатып, ел игілігіне беріп отыр. Бұл тұрғыда өңіріміз алдыңғы қатарда көш бастап тұр. Аймақ басшысы Нұрлыбек Нәлібаев өз есебінде:

– Сыр бойылықтардың 98, 4 пайызы орталықтандырылған ауызсумен қамтылған. Биыл ауызсумен қамтуға 5 млрд 400 млн теңге қаражат қаралды. Бұған 14 жаңа жоба жүзеге асырылады. Сол арқылы 2025 жылы облыс халқын толық орталықтандырылған ауызсумен қамтамасыз ететін боламыз, – деген болатын.

Ал Шиелі ауданы бойынша сапалы ауызсумен 39 елді мекеннің 98 пайызы қамтылған. Өткен жылы бұл тізімді Қосүйеңкі мен Қызылқайың елді мекендері толықтырды. Қос ауылды ауыз сумен қамту жүйелерінің бас су қоймаларына 47 млн теңге қаражат бөлініп, құрылыс-монтаждау жұмыстары толығымен аяқталған. Жөлек ауылына қарасты Жуантөбе елді мекеніне 17 млн теңгеге су тұшытқыш қондырғысы орнатылған.

Өткен аптада осы тақырып аясында аудандық мәдениет үйінде аудан әкімі Н.Ахатовтың қатысуымен күнделікті тұтынатын ауызсу тарифін 2024-2029 жылдарға магистральдық құбырлар және таратушы жүйелер арқылы беру қызметіне тарифті бекітуге арналған қоғамдық тыңдау өтті. Жиынға арнайы келген ҚР ҰЭМ Табиғи монополияларды реттеу комитетінің Қызылорда облысы бойынша департамент басшысының орынбасары Кулдарайхан Кеншембаева және «Нұра топтық су құбыры» РМК «Арал» СЖКБД филиалының директоры Нажмадин Шамұратов күн тәртібіндегі мәселе бойынша баяндама оқыды.

– Қызылорда облысы бойынша филиал магистралдық құбырлар және таратушы жүйелер арқылы теңгеріміндегі 6 топтық су құбыры, атап айтқанда: «Арал-Сарыбұлақ», «Октябрь», «Жиделі», «Байқожан», «Талап» және «Сырдария» топтық су құбырлары және 6 оқшау су жүйесі: Қармақшы, Төретам, Жалағаш, Сырдария, Шиелі және Қызылорда қаласына қарасты елді мекендер арқылы ауызсуды тұтынушыларға жеткізуді жүзеге асырады.

Осы топтық су құбырларының көмегімен 130 елді мекенде 332,576 мыңнан аса халықты, яғни 64,239 мың абонентті ауызсумен қамтамасыз етеді. Ал оқшау су жүйелері арқылы 59 елді мекенді 143,418 мыңнан аса халықты, 32,679 мың абонентті ауызсумен қамтамасыз етеді, – дейді мамандар.

Қоғамдық тыңдауда сөз алған сала басшысы Нажмадин Шамұратов:

– Қазіргі таңда мекеменің техникалық жағы қуантарлық жағдайда емес. Тереңде жатқан құбырлардан ақау шықса, халыққа дер кезінде суды қайта беру үшін техникаларды жұмылдыру керек болады.

Істен шыққан техникаларды қайта жабдықтап, қажетті қосалқы бөлшектерін алу үшін қаражаттың жетпей жатқан тұстары бар. Өздеріңіз білесіздер, қазір су фермаларының өзінде қаражаттың жетіспеушілігінен күзет штаты қысқарып, жұмысын тоқтатқан болатын. Бүгінгі біздің қоғамдық тыңдаудағы ұсынысымыз ауызсу тарифіне өзгерістер енгізіп, бекіту болып отыр. Су мекемелерінде жұмыс істейтін кейбір білікті мамандар жалақының аз болуына байланысты басқа қызметтерге ауысып кетуде. Алдағы уақытта қызметкерлерді тұрақты ұстап қалуымыз үшін оларға да жағдай жасауымыз керек. Облыс көлемінде оң нәтижесін берсе, алдағы уақытта мекеменің де дамуына мол ықпалын тигізері анық, – деді.

Жиын барысында халыққа сапалы ауызсуды жеткізу, ауа райының қолайсыздығына қарамастан, апатты жағдайларды дер кезінде қалпына келтіру үшін қажет техникалармен қамтамасыз ету бағытында су саласы мамандарының жалақысын көтеру, шектеулі жерасты қорын үнемдеуді қажет ететін ауызсудың қадір-қасиетін бағалау мақсатында тарифті көтеру ұсынысы айтылды.

Нақтырақ айтсақ, өткізілген қоғамдық тыңдауда осы уақытқа дейін 1 куб ауызсудың бағасы 341 теңгені құраса, алдағы уақытта оны 946 теңгеге өзгерту мәселесі талқыланды. Тарифтердің өсуінің басты себебі, әлеуметтік мәселелердің ушығуы, қажетті материалдар, шикізаттар мен қызметтердің нарықтағы бағаларының қымбаттауы, мекеменің шығынсыз жұмысын қалыптастыру және техникалардың тозуын төмендету болып отыр.

Баяндамашылардың ұсынысынан соң жиынға қатысушы кәсіпкерлер, аудандық қоғамдық кеңес мүшелері тиісті мамандарға ұсыныс-пікірлерін айтты. Жас кәсіпкер Бекболат Нұрғалиұлы ауызсу тарифі көтерілсе, басқа да суды қажет ететін салалардың бағасы көтерілетінін айтып, суды халыққа тиімді бағада ұсынылуын сұрады. Ауызсу мекемелерінде жұмыс істейтін жергілікті қызметкерлер «судың тарифі көтерілген жағдайда еңбекақының да өсуін қадағаласа» деген өтінішін білдірді. Сала басшылары ұсыныс, ой-пікірлерді назарға алып, өз шешімін табатынын атап өтті. Шиелі аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Ө.Исмаил алдағы атқарар жұмыстарына сәттілік тілеп, келген қонақтарға батасын берді.

Қараша халық кешегі қасиеті Рамазан айында отыз күн ораза ұстап, күні бойы нәр татпай жүріп, ауызашар сәтінде алпыс екі тамырына ағылған судың қасиетін ұғынып, жүрекпен сезінді. Қоғамдық тыңдаудағы келелі мәселенің өзектілігі де – осы. Ең бастысы, арба сынбайтын, өгіз өлмейтіндей оңды шешім шығарына сенейік.