Осыдан бірнеше ғасырды артқа тастайтын болсақ, суретке түсу ұғымын адамдар түсіне қоймайтын. Олар тек күннен қуат алатын арнайы құрылғылар арқылы өз бейнелерін қағаз бетіне таспалайтын. Бірақ ғасыр өтіп, заман жылдан жылға дамып, өзгеріске ұшыраған сайын жаңа технологиялардың арқасында суретке түсу де трендке айналып үлгерді. Қазір ешкім суретке түсуді айлап, жылдап күтпейді. Иә, бұрындары оған тек бай-бағландардың ғана мүмкіндігі болатын. Себебі арнайы құрылғылар тек үлкен қалалардан ғана табылатын. Ал қазір ше? Қазір суретке түсуге бәрінде мүмкіндік бар. Қолдағы гаджедтерді есептемегенде арнайы фотоапараттармен түсірілім жасаудың өзі айтарлықтай қиын емес. Керісінше, суретке түсіп, арнайы түсірілімге бару – сәнде. Алайда...
Жасыратыны жоқ. Қазіргі таңда суретке түсу сәнге айналды. Қалалық жерлерді былай қойғанда, бүгінде аудандардан тіпті ауыл арасынан суретке түсіретін арнайы студияларды жиі кезіктіруге болады. Себебі – сұраныс көп. Сапалы суретке әсіресе ұзатылғалы жатқан қыздар, отбасын құрған ­жастар, сондай-ақ жарасымды жұптар құмар. ­Отбасы демекші, бүгінде бірдей түсті киім киіп, бірдей үлгідегі жейделермен фото түсірілім жасайтындар көбейген. Әлеуметтік желілерде де мұндай үрдіс кеңінен тарап, өздігінше трендке айналып үлгерген. Иә, түрлі құрылғылар пайда болған ­сайын суреттердің де сапасы жақсара түсетіні анық. Бұл – заманның көш ілгері дамып жатқандығының бір белгісі. Өйткені таспаланған әрбір сурет тарих бетінде естелік болып қалатыны сөзсіз. Сондай-ақ суреттердің сапасынан қай жылдың немесе қай ғасырдың естелігі екенін анық байқауға болады. Ал сіз ертеректегі суреттердің қалай пайда болғанын білесіз бе?

Ақпарат көздеріндегі мәліметтерге сенсек, ең алғашқы фотосурет 1822 жылы түсірілген. Бұл аталған туындыны француз инженері Жозеф Ньепс 8 сағатта түсірген. Инженер екінші туындысын 1826 жылы түсіріп, сурет «Терезе алдындағы көрініс» тақырыбымен тарихтағы алғашқы суреттің бірі болып қалған. Содан кейін Роберт Корнелиустың автопортреті алғашқы түсірілген суреттердің бірі болып ел есінде қалған. Сол жылдардан бастап, суретке түсіру мен түсу өнері пайда бола бастаған. Дегенмен, адамдардың суреттері өте аз сақталған. Қара және қоңыр рең беретін түстердегі суреттер тек тас пен темірден жасалған ауыр құрылғылардың көмегімен пайда болған көрінеді. Ал фото әрлеу өнері 1858 жылдан бастап пайда бола бастаған. Содан кейін көптеген адамдар отбасылық альбомдарға суретке түсе бастаған. Бір ғасырға жуық уақыт альбом жинау сәннен түспей бүгінгі күнге дейін жетті. Алайда соңғы жылдары альбом жинау өз маңыздылығын жоғалтты. Оған себеп – түсірілім алаңдарының көбеюі мен суретке түсудің қолжетімді болуы.

Иә, жоғарыда айтып кеткеніміздей, бүгінде суретке түсу ешкімге қиындық туғызбайды. Түсірілім алаңдары да айтарлықтай қымбат емес. Мәселен, ауданның өзінен суретке түсетін бірнеше фото орталықтарды табуға болады. Он мың теңгеден басталатын қаражатқа сіз отбасылық, жұптық, классикалық суреттерке түсе аласыз. Сапасы да көңілге қонымды. Алайда суретке түсу қолжетімді болған сайын, альбом жинау сәннен қалып, маңызын жойып бара жатыр. Оның орнына, әлеуметтік желі қолданушыларының парақшалары кішігірім альбомға айналып үлгерді. Бұл – бір жағынан дұрыс. Ал екінші жағынан ертеңгі тарих үшін мәселе. Ал суретке түсіретін мамандар он жылдан кейін ешкім өз суреттерін сақтамайтын болады дейді. Бұл – айналып келгенде заманның сәт санап дамып жатқандығына тағы бір дәлел. Сурет сақталса, сан ғасырлар бойы оның тарих бетінде қалуы мүмкіндігі жоғары екенін көпшілік түсінуден қалғандай. Себебі әр суреттің өзіндік тілі, сөзі бар. Тарихшылардың «суреттің өзі сөйлейді» деуі осыдан шықса керек.

Иә, суретке түсу де түсіру де үлкен өнер. Түсінген адамға суреттің өзінде үлкен мағына, құдірет бар. Сондықтан әрбір суреттің өзі асқан ұқыптылықпен түсірілуі шарт дейді мамандар. Сән әлеміндегі сылқымдар үшін де суретке түсу сәнде. Рас. Суретке түсу – адам баласына ерекше қуат сыйлай алады. Бүгінгінің тілімен айтқанда «Фотогинил» яғни, суретке түскеннің өзі бір ем. Жаныңды рахатқа бөлеп, жан баласына еркіндік сыйлайтын оның өзектілігі артпаса, ешқашан жоғалмайтыны анық. Ал сурет – неміс тілінде «жинау» деген мағына береді. Сондықтан сіз де суреттеріңізді жинап, оны сақтағаныңыз абзал. Өйткені естеліктер ешқашан ескірмейтіні сөзсіз.