Жалпы аталған ойынды үй иесі сапар шеккенде аман оралсын деген ниетпен жасайтын болған. Әсіресе, бастаңғыға жастар келетін болған соң, бір-бірін танысын, білсін деген ниетте көбіне қызы бойжете бастаған шаңырақтар ұйымдастырған. «Қызға қырық үйден тыйым» деген берік қағиданы ұстанған қазақ қыздары, әдетте бұндай басқосуларға жеңгелерімен немесе інісіңлілерімен бірге баратын болған. Ол жерде құлақ құрышын қандырар ән, жыр, терме айтылған. Бастаңғы қалай ойналады, пайдасы қандай? Бізге бұл туралы аудан тұрғыны, жасы жетпістің желкенін тартқан Қалдан Ахметова әже айтып берді.

– Қыз баласы балиғат жастан асқан соң анасы, жеңгелері ақылын айтып, ненің дұрыс, ненің бұрыс екенін түсіндірген. Сондай-ақ қыздар бойжете бастағаннан-ақ, кең етек көйлек киіп, сырға, алқасын тағып құлпырып жүретін. Содан болар «Қызды ауылдың қызығы бітуші ме еді?» деп әзілдейтінбіз. Ал жас кезімізде бастаңғы көп ұйымдастырылатын. Үлкендер той-жиынға кеткенде, ауыл жастары бас қосатын. Тіпті дастарханға қоятын дәмдерін де өздері әкелетін. Бастаңғыда бозбала, бойжеткендер өзара танысып, қалжыңдасатын. Әннен шашу шашылып, жігіттер өнерін ортаға паш ететін. Арасында ұлттық ойындар ойнайтынбыз. Жақсы өнер көрсеткен жастарға үй егесі ризашылығын білдіріп, «баутағар» рәсімін жасайтын. Яғни арнайы шапан немесе басқа да сый-сияпат табыстайтын, – деп жастық шағын еске түсірді ақ жаулықты әже.

Иә, қай салт-дәстүрді, әдет-ғұрыпты, ұлттық ойын түрлерін алсақ та, бәрінің бір ғана мақсаты бар. Ол – саналы, салиқалы, дені сау, білімді, тәрбиелі ұрпақ тәрбиелеу. Ендеше, бүгінгі мақалаға арқау болған бастаңғы ойынының да ұрпақ тәрбиелеуде тигізер үлесі зор десек артық айтқандық емес. Тарқатып айтсақ, бір жағынан жастардың үйде отырып томаға-тұйық болып қалмауына, елмен араласуына, замандастарымен жақын танысуына ықпалын тигізсе, екінші жағынан нәзікжандарды қазан-аяқ ұстауға, дастархан жасай білуге, қонақ күтуге үйрету. Сондықтан көзден кетіп, санадан өшіп бара жатқан бастаңғы ойынын қайта жаңғыртуымыз керек сияқты.