САН-САЛАЛЫ ҰСЫНЫС ЖАСАЛДЫ
Мәжілістің жалпы отырысында депутаттар орталық мемлекеттік органдардың басшыларына бірқатар депутаттық сауалдар жасады.
Депутат Ш.Өтемісов Үкімет басшысы Б.Сағынтаевқа жүгініп, газ нарығы субъектілерінің газбен жабдықтау жүйесі объектілерінің қауіпсіздігіне қатысты алаңдаушылығын жеткізді. 2014 жылы өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның тұрмыстық баллондар мен газбен жабдықтау жүйелері объектілерін қауіпсіз пайдалану талаптарының сақталуына бақылау жүргізу жөніндегі құзыреті алып тасталған. Салдарынан, газ нарығы субъектілерінің қауіпсіздік талаптарын сақтауына бақылау жүргізу мүлдем жойылды. Тек соңғы бір жылда газ баллондары жарылуының 91 оқиғасы тіркелді, олар кесірінен 9 адам қаза тапқан, 100 адам зардап шеккен.
Қазіргі уақытта Үкімет газбен жабдықтау жүйелері объектілерін қауіпсіз пайдалану мәселесін шешу үшін тиісті өкілеттіктерді тұрғын үй инспекцияларына жүктеуді жоспарлап отыр. Бұл ретте парламентші қауіпсіздік мәселелері газ тұтынушы жүйелер мен тұрмыстық және коммуналдық-тұрмыстық тұтынушылардың газ жабдықтарына қатысты ғана емес, кешенді түрде шешілуге тиіс деп есептейді. Тұрғын үй инспекцияларының өкілеттіктері газ құбырлары, газ толтыру пункті және автогаз құю стансасы сияқты объектілерге жеткілікті болмайтыны сөзсіз. Яғни, проблема ішінара шешілетін болады және азаматтар үшін алғашқы қауіп көздері назардан тыс қалады.
Осыған байланысты депутат Үкіметке өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның, болмаса жергілікті атқарушы органдар жанынан газотехникалық инспекциялар құруға бағытталған жедел шаралар қабылдауды ұсынады. Бұл құрылым тұрмыстық баллондарды және газбен жабдықтау жүйелерінің объектілерін қауіпсіз пайдалану талаптарының сақталуына бақылауды жүзеге асыруы керек.
«Нұр Отан» фракциясының мүшесі А.Смағұлов вице-премьер – Ауыл шаруашылығы министрі Ө.Шөкеевке қайырылып, мал қорымдарының нашар жағдайын мәселе етіп көтерді. Депутаттың байламынша, бұл мәселеге мемлекеттік органдар тарапынан тиісті бақылау жасалмай отыр. Салдарынан соңғы жылдары елдің әртүрлі өңірінде малдың жаппай қырылу жағдайлары тұрақты түрде орын алып келеді. Қазіргі кезде Ақтөбе облысында – бруцеллез ауруы, ал Маңғыстау облысында үй жануарларының құтыруы салдарынан карантин жарияланған.
Жергілікті атқарушы органдардың мәліметтері бойынша, республикада шамамен 3 мыңнан астам мал қорымы бар. Оның 2 мыңнан астамы – қарадүрсін биотермиялық шұңқырлар. Өткен жылы жергілікті бюджеттерден 787 млн теңге бөлініп, оған 227 мал қорымын салу жоспарланған. Әйтсе де, Ауыл шаруашылығы министрлігінің деректері бойынша, мал қорымының 70 пайызынан астамы талапқа сәйкес келмейді. Көпшілік мал қорымында қоршаулар мен тану белгілері жоқ. Мал қорымдарын ұстау жөніндегі талаптардың орындалмауы адамдар мен жануарларға қауіпті инфекциялардың таралуына жол ашуы ықтимал.
Осыған байланысты біріншіден, мал қорымдарын заң талаптарына сәйкес келтіру, екіншіден, апатты және иесіз қалған мал қорымдарын анықтау және оларды тиісінше қорғауды қамтамасыз ету, сондай-ақ мал қорымдарының орындары белгіленген арнайы карталар әзірлеу, үшіншіден, жануарлардың шикізаты мен өнімдерінің сапасына ветеринарлы-санитариялық бақылауды қатайту міндеті тұр. Бұдан бөлек, жекелеген өңірлерде мал қорымдарын мобильді пеш-инсинераторлармен ауыстыру қажет-ақ. Белгісіз және есепке алынбаған мал қорымдарын анықтау мақсатында қашықтықтан зондтауды қолдану жөнінде шаралар қабылдау да маңызды.
Ақжолдық депутат Б.Дүйсенбинов Үкімет басшысына жүгініп, әріптестері атынан Елбасының «Парламент пен Үкіметтің жұмысы мемлекеттік тілде жүргізілуге тиіс» деген сөзіне қолдау білдірді.
Ол ел Президентінің нақты тапсырмаларын құптай келе, оны бірқатар ұсыныстармен толықтыруды ұсынды. «Қазіргі кезде қазақ тілінен емтиханды тек Президентікке үміткерлер ғана тапсырады. Мемлекеттік тілді міндетті түрде игеруге тиісті лауазымды шенеуніктердің тізімін одан да кеңейтуді қарастыру керек. Екіншіден, қоғамдық өмірдің әртүрлі саласында мемлекеттік тілдің қолданылу саласын кеңейту, сондай-ақ кадрларда қазақстандық қамтуды ұлғайту мақсатында әлеуетті инвесторларға (шетелдік компанияларды қоса алғанда) инвестициялық преференцияларды бергенде, жер қойнауын пайдалануға құқық алуға келісім-шарттарда мемлекеттік тілді міндетті түрде пайдалану талабын белгілеу қажет», – деді депутат.
Осындай үлгі дамыған елдерде бар көрінеді. Мысалы, Норвегияда «Мұнай туралы» заңның 6 және 37-баптарында: «Мұнайға қатысты қызметте мүмкіндігінше норвег тілі басым пайдаланылуға тиіс. Басқа тілдер қажетті немесе ақылға қонымды болған жағдайда қызметті жүзеге асыру кезінде пайдаланылуы мүмкін» делінген екен.
Дайындаған Айхан ШӘРІП