1945 жылдың сәуір айының басында кеңес әскері Германияның орталық бөлігіне жақындады. Берлиннен 60-70 километр жерде тұрып, алдағы үлкен майданның жоспарын жасады. Ең соңғы қорғаныс жанталасына түскен вермахт командованиесі «Висла», «Центр», «Рейх» деген атаулармен қолда бар қарулары мен солдаттарын өз астаналарын қорғауға жұмылдырды. 1 миллионнан астам адам, 8 мың қару-жарақ пен миномет, 1200-ден астам танкі мен 3330 ұшақ тастай бекініп, өліспей беріспеуге бел байлады. Берлин қаласы үш шеңбердегі қорғаныс қамалына айналды. Осы тұста кеңес армиясының Бас қолбасшысы Иосиф Сталин барлық күшті 1-Беларусь майда­ны­на шоғырландырып, жауға бірнеше бағытта соққы беруге шешім қабылдады. Тап іргеге келіп тұрып, шабуылды кешеуілдетуге болмайтын еді. Сондықтан да бірінші және екінші Беларусь майданы, 1-Украин майданы, Балтық флоты күштерінің бір бөлігі, он сегізінші әуе күштері армиясы, Днепровск әскери флотилиясы, барлығы 2,5 мил­лион адам, 41600 орудие мен ми­но­мет, 6300 танкі мен 8400 ұшақ тек бір ғана – Берлинді алуға бағытталды.
1-Беларусь майданының жауын­гер­л­ері тікелей Берлин қала­сын басып алуға тиісті болды.
26 сәуір мен 2 мамыр аралығындағы жойқын шайқаста 200 мың неміс жауынгері жер жастанды, 3000 қару-жарақтың, 250 танкінің тас-талқаны шықты. Үшінші екпінді армияның атқыштар корпусы 29 сәуірде рейхстаг маңайына жетті. 30 сәуір күні сағат 13.30-да артиллериялық шабуыл басталды. 152 және 203-гаубица арқы­лы тікелей көздеп атып, жау қорғанысын бұзды. Одан кейін 79-атқыштар корпусы рейхстагқа бұзып-жарып кірді. Ұясы талқандалған соң неміс әске­рі бытырап кетті. Тек 5 мамыр­да олар жеңілгендерін мойындады.
Жауынгерлігі мен ерлігі, жоғары әскери шеберлігі үшін 187 әскери құрама мен бөлім­ше­лер «Берлинские» деген құрмет­ті атаққа ие болды. КСРО Жоғар­ғы кеңесі президиумының Жарлы­ғы­мен 1945 жылғы 9 маусымда «За взятие Берлина» медалі бекі­тіліп, 1082 мың кеңес әскері наградталды.
Солардың арасында Қызыл­орда облысы Шиелі аудандық әскери комиссариатынан 1938 жылы 15 ақпанда әскер қата­ры­нан шақырылып, соғыс бастал­ған­­нан Ұлы Жеңіске шейін қан­ды майданда ерен ерліктің үлгі­сін көрсеткен сарбаздардың бірі – Байтілес Жүсіпов еді. Ол Ұлы Отан соғысына бастан-аяқ қатысып, Варшаваны азат етуге, Берлинді алу операциясына қатысты. Соғыста көрсеткен ерлігі үшін наградалар мен Бас қолбас­шы Иосиф Сталиннің Алғысхатын иеленді.
Байтілес Жүсіпов 1918 жылы 10 қаңтарда Қызылорда облысы Шиелі ауданы Керделі ауылдық кеңесінде туған. 1938 жылы 15 ақпанда Қызыл әскер қатарына алынып, әуелі атты әскерде, соғыс бастал­ғанда артиллерия құрамын­да қызмет етті.
Байтілес Жүсіпұлы Батыс, Брянск және 1-Белорусь майдандарында вермахт әскері­не қарсы взвод командирі дәре­­жесінде соғысты. Кеңес Одағы мен Шығыс Еуропа терри­то­риясында болған көпте­ген шайқастарға қатысты. Поль­шаны және Германияны азат етуде жанқиярлық ерліктің үлгісін көрсетті. Осы ерліктері үшін қызыл әскер Байтілес Жүсіпов «Қызыл Жұлдыз», «ІІІ дәрежелі Даңқ» орден­де­рімен, «За отвагу», «За осво­бождение Варшавы», «За взятие Берлина», «За Победу над Германией» медаль­дарымен наградталды, Генералиссимиус Иосиф Сталин­нің Алғысхатын алды.
1941-1945 жылдар аралы­­ғында Ленин орденді Қызылтулы диви­зия­­ның алтыншы Мозырь артиллерия құрамасының екі мәрте Қызыл­тулы бригадасының 118-ші ауыр гаубицалық артиллериясы құра­мында аға сержант дәрежесінде соғысқан Байтілес Жүсіпұлы бір рет жараланған.
Орденді жауынгер Ұлы Жеңіс­ті 1945 жыл­дың 2 мамырында Берлин қала­­сында өзінің жауын­гер достары­­­мен бірге қарсы алды.
«Александровка деревнясы үшін болған ұрыста аға сержант Жүсіпов дәлдеп атқан оғымен жаудың жаяу әскері орналасқан блин­даждың тас-талқанын шы­ғар­­ды. Осы ерлігі үшін қарулы жасақ­қа «Ефрейторлар» атағы беріл­ді. Осипово Рудня деревнясы үшін болған шайқаста оның зеңбірегі жаудың пулеметі бар ДЗОТ-ын талқандады, соның арқа­сында біздің шабуылға шық­қан атқыштар құрылымымыз азғантай адам шығынымен жеңіс­ке жетті. Осы ауданда 1944 жылдың 12 қаңтарында біздің шабуылдаушы әскеріміздің алға жылжуына кедергі болған жаудың минометтік батареясын өз зеңбірегімен тез және дәл көздеп атып, көзін жойды». Осы ерлігі үшін жауынгер «Қызыл жұлдыз» орденімен наградталды.
«1944 жылдың 10 қазан күні Юзефув ауданында жолдас Жүсіповтің зеңбірекшілер тобы асқан топтасқандығы мен даярлығының арқасында жау­дың 105 мм артиллериялық батарея­сының көзін жойды, екі пультті талқандады және жаудың жаяу әскерінің 10 взводын жан-жаққа шашыратып жіберді. Зегже, Зогробы, Велушево стансалары үшін болған шайқаста жолдас Жүсіпов өз зеңбірегінің оғымен неміс солдаттары тығылған тас үй мен екі ДЗОТ-ты, жаудың пультін тас-талқан етті». Осы шайқаста көрсеткен жанқиярлық ерлігі ескеріліп, «Ерлігі үшін» медалімен наградталған екен. «Ерлігі үшін» деген медаль – солдаттың солда­ты­на ғана берілетін марапат.
«Фашистік басқыншылармен Берлин түбінде және сол Берлин­нің өзінде болған сұрапыл шай­қас­тарда жолдас Жүсіпов өзінің ержүректілігін және жауды жеңе білетін қабілетін айрықша көрсетті. 1945 жылдың 25 сәуірінде болған шайқаста ол мергендігі мен шапшаңдығын көрсетіп, өз зеңбірегімен екі мино­меттік батареяның, екі пуле­мет нүктесінің көзін жойды. Жаудың екі взвод жаяу әскері орналасқан үйді дәл көздеп атып тас-талқан етті. 1945 жылдың 26 сәуірінде Жүсіпов жолдастың зеңбірегі жау оғының астында қалды. Соған қарамастан батыл командир зеңбіректен оқ атуын тоқтатпай, жаудың екі пультін талқандады». Бұл ерлігі үшін ІІІ дәрежелі «Даңқ» ордені жауынгер кеудесіне қадалды.
1945 жылдың қазан айында әскер қатарынан босатылып, туған жеріне аман-сау оралды. Соғыстан кейін қираған кеңес шаруашылығын қалпына келтіруге аянбай атсалысты. Қызылорда облысы Шиелі ауданы Ленин колхозында парторг, «Коммунизм» колхозында есепші, ферма меңгерушісі, «Еңбекші» совхозында Ауылдық кеңес төрағасы қызметтерін абыроймен атқарды. Зейнеткерлікке шыққанға дейін ұзақ жыл жемісті еңбек етті.
Зайыбы Рабиға Байділ­да­қызы­мен отасып, 11 баланы дүниеге әкелді. Ұрпақтарының айтуынша, арда­гер соғыстағы ерліктері жайын­­да көп айта бермейтін, өйт­кені ауыр шайқастарда көпте­ген майдангер жолдастары көз алдында қайтыс болған. Соғыс және еңбек ардагері 1985 жылы 13 желтоқсанда өмірден өтті.
2015 жылы Ұлы Жеңістің 70 жылдығына орай, Байтілес Жүсіп­ұлы­ның атына Шиелі кентінен бір көше берілді.
АНЫҚТАМА
Берлин операциясы тарихтағы ең ірі шайқастардың бірі ретінде Гиннес рекорд кітабына енген. Екі жақтан болған ұрыстарға 3,5 миллионнан астам адам, 52 мың орудие мен миномет, 7750 танкі мен 11 мың ұшақ қатысты.

Шыңғыс ЖӘНІБЕК