Ауыл – бұрын жай ғана мекен емес еді. Ол – ұлттың жад картасы болатын. Әр қыры, әр жыры, әр шежіресі бір адамның өмір жолындай мағыналы еді. Кешқұрым көшеде жүрсең – үлкендер “Ассалаумағалейкум, шырақ!” дейтін. Таңертең самаурын қайнап, аулада балалар асық ойнап жататын. Қазір де ауыл бар. Бірақ бейнесі жаңарды.  

Енді ауылда Wi-Fi бар, бірақ бата сұрау азайған. Смартфон бар, бірақ ертегі жоқ. TikTok бар, бірақ терме естілмейді. Шиелі ауданы – рухани генетикамыздың алтын қазынасы. Бұл жерде Оқшы ата секілді ұлттық идеологияның көне нүктелері жатыр. Мұстафа Шоқайдың ізі қалған, азаттық идеясы дәні себілген. Терме, жыраулық дәстүр тамыр жайған. Бірақ бүгінгі таңдағы сұрақ: «Осы рухани дән, қазіргі интернет дәуірінде өніп жатыр ма, әлде көміліп қалды ма?» Шиелідегі бірнеше ауылда интернет жылдам. Бірақ ақпараттың жылдамдығы – мазмұнның тереңдігін алмастырмайды. Бүгінгі ауылда ата-әже мектебі мен Google мектебі қатар өмір сүріп жатыр. Және көп жағдайда екіншісі жеңіп келеді. Әлихан сынды ауыл баласы “аты шыққан TikTok-блогер” болғысы келеді. Бірақ кімнің батыр, кімнің би екенін білмейді. Мұны Шиелі сияқты рухани тамырлы жерде көргенде жүрек сыздайды. Баяғыда ауылда кешкісін үлкендер әңгіме айтып, жастар бата сұрап үйренетін. Енді кешкісін әр үйде YouTube немесе TikTok… Жастар Абайды жаттамайды. Ыбырай Жақаев, Оқшы ата кім, білмейтіндер көп. Көз алдыңызға елестетіңіз… Бір үйде мектеп оқушысы — Айзада, ауыл орталығындағы IT-сыныпта оқиды. Google Form жасайды, Canva-да слайд әзірлейді. Бірақ ол өзінің жетінші ата шежіресін білмейді. Оның ағасы – Дулат, колледж студенті. Шет тілін жақсы біледі, интернет арқылы тапсырыс алып жұмыс істейді. Бірақ Мұстафа Шоқай кім болғанын сұрасаң – үндемейді. Демек, білім бар, ақпарат бар, технология бар, интернет бар. Жоқ нәрсе – жад, байланыс, таным, бағыт, рух. Шиелі – «рухқа» сусап отырған аудан емес. Онда рух бар. Бірақ ол сөйлемей тұр. Ол күтіп отыр – айтатын адамын, тыңдайтын ұрпағын. Instagram мәдениеті – шынайылықты емес, сыртқы жылтырақты алға шығарады. TikTok ағымы – терең ойдан гөрі, жылдам контентке үйретеді. YouTube трендтері – кейде ұлттық құндылықтарды мазақ ететін күлкіге құрылған. Сонда осы жерден сұрақ туындайды: Wi-Fi-ы бар ауыл – болашақтың кілті ме, әлде өткеннің тозуы ма? Сол үшін: – Ауыл мұғалімі технологияны ұлттық мазмұнмен біріктіруі керек; – Жергілікті TikTok-шы билемей-ақ, бір кейуананың әңгімесін түсіріп жарияласа, тренд болады; – Мектептерде «Ұрпақ естелігі» жобасы арқылы оқушылар әжесімен сұхбат жүргізіп, оны TikTok/ YouTube-қа салса, ұлт жеңеді. Кейбіреулер: «Интернет бәрін құртып жатыр!» дейді. Бірақ олай емес. Wi-Fi – тек құрал. Ол сені де, мені де тыңдайды. Сен оған не салсаң – соны береді. Шиелідегі әр ауыл – ұлт рухының бөлшегі. Wi-Fi – ауылға сыртқы әлемді әкелді. Енді сол әлемге өз рухымызды кері ұсынатын уақыт келді. Әйтпесе, тарих үндемейді. Тарих үндемесе – ұрпақ үндемейді. Ал үндемеген ұрпақ – ештеңе айтпай кетеді. Ауылдың Wi-Fi-ы бар – бұл уақыт талабы. Ауылдың рухы болса – бұл ұлттың мәңгілік жалғасы.