Бұл мақалада Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы ұсынған «Зияткер имам» тұжырымдамасының мазмұны талданып, қазіргі діни қызметкерге қойылатын талаптар мен жауапкершіліктер жүйелі түрде сипатталады. Зияткер имам моделі – имамның тек діни біліммен ғана емес, заман талабына сай мәдени, құқықтық және әлеуметтік сауаттылығымен де ерекшеленетін жаңа кәсіби стандарт екенін көрсетеді.
Дін – халықтың рухани тірегі. Қазіргі заманда имамдардың рөлі тек мешіт ішіндегі құлшылықпен шектелмейді. Олар қоғамның түрлі салаларында халықпен тығыз байланыста жұмыс атқарады. Осыған байланысты Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы (ҚМДБ) «Зияткер имам» тұжырымдамасын қабылдап, имамдарға жаңа кәсіби талаптар қойып отыр.

Тұжырымдама ҚМДБ құрылымында қызмет ететін дін қызметкерлерінің кәсіби деңгейін арттыру, олардың діни, әлеуметтік, құқықтық, мәдени сауаттылығын жүйелі түрде дамыту мақсатында әзірленген. Мешіттерді тек құлшылық орны ғана емес, рухани-ағартушылық және ұлттық құндылықтарды дәріптейтін орталыққа айналдыру үшін зияткер имамдардың қажет екені анық.

Зияткер имам мәртебесіне ие болу үшін төмендегі талаптар қойылады.

ҚР Конституциясын және діни қызмет туралы заңдарды білу, Ханафи мәзһабы мен Матуриди сенім мектебіне сай әрекет ету, ҚМДБ Жарғысын және ішкі тәртіптерді сақтау, жоғары діни білімге ие болу, Құран Кәрімді тәжуидпен оқу және кемінде үш параны жатқа білу, қазақ тілімен қатар араб, орыс және басқа да шет тілдерін меңгеру, ұлттық салт-дәстүр мен зайырлы құндылықтарды құрметтеу, шешендік өнер мен уағыз айту мәдениетіне ие болу, жамағатпен жұмыс істей алу қабілеті, ұйымдастырушылық шеберлік, қоғамдық белсенділік, ақпараттық технологиялар мен әлеуметтік желілерді тиімді қолдану, теріс діни ағымдарға қарсы тұра білу.

Зияткер имам мәртебесі мешіт жамағаты мен облыстық діни басқарманың ұсынымы арқылы ҚМДБ тарапынан тағайындалады. Үміткер арнайы комиссия шешімімен іріктеліп, Бас мүфтидің бұйрығымен сертификат, төсбелгі және куәлікпен марапатталады. Сонымен қатар, ҚМДБ жанынан зияткер имамдар резерві жасақталады.

Зияткер имам – бұл XXI ғасырдағы жаңа діни көшбасшы бейнесі. Ол – діни біліммен қатар, ұлттық рухты, мемлекеттік заңдарды, қоғамдық орта мен мәдениетті терең түсінетін, жамағаттың жүрегіне жол таба білетін тұлға. «Зияткер имам» тұжырымдамасы – дін қызметкерлерін кәсіби тұрғыда өсіруге, олардың қоғамдағы беделін арттыруға бағытталған маңызды бастама.