Әні-міне дегенше жаздың соңғы айына да аяқ бастық. Тамыз айы келді дегенше, жаңа оқу жылы жақындап қалды дей беріңіз. Бүгінде білім күніне орай, барлық жерде дайындық қызу. Ал Шиеліде санаулы күндерден соң басталатын жаңа оқу жылына дайындық қалай?

Биыл аудандағы 39 мектепте 18211 бала білім алады. Оның ішінде 1600 оқушы бірінші сыныптың табалдырығын аттайды деп жоспарланып отыр. Дәл қазір ата-аналар тарапынан 1455 оқушыға өтініш түсіп, қанағаттандырылған. Бұл қамтылатын баланың 91 пайызын құрайды. – Жаңа оқу жылында Шиелі ауданы бойынша барлығы 39 жалпы білім беретін мектеп өз жұмысын бастайды. Оның ішінде 34-і – орта, 3-еуі – негізгі, 2-еуі – жекеменшік мектептер. Жекеменшік мектептер қатарында «Ziyatker School» ЖШС, құрылтайшысы – Қанат Абдулхайысұлы және «Samgau school» бастауыш мектебі ЖШС, құрылтайшысы – Мөлдір Мейрамханқызы білім беру ісін жүргізуде. Аудан аумағындағы ауылдық елдімекендерден 14 мектептің 96 оқушысы аталған жекеменшік мектептерде білім алуда. Білім Заңын басшылыққа ала отырып, аймақ басшысы мен облыстық білім басқармасы басшысының тапсырмаларына сәйкес тұрғылықты елдімекендегі мемлекеттік мектепте тегін білім алуға құқылы екендігі ата-аналарға үнемі түсіндіріліп отырса да, аудандағы білім беретін мектептердің 37,8 пайызының оқушысы жекеменшік мектептерде білім алуын жалғастыруда, – дейді аудандық білім бөлімнің басшысы Дәурен Нәсібеков. Айта кетейік, биыл 219 Ы.Алтынсарин атындағы орта мектебінде күрделі жөндеу жұмыстары қолға алынды. Жөндеу 20 тамызда толық аяқталады деп жоспарлануда. Аталған нысанды жөндеуге 363 млн теңге көлемінде қаржы бөлінген. Қазіргі таңда жұмыс қарқыны жоғары, мердігер мекеме бекітілген мерзім ішінде құрылыс сапасын сақтай отырып тапсыруды көздеп отыр. Жөндеу аяқталғаннан кейін мектеп жаңа оқу жылын жаңарған кейіпте қарсы алмақ. Әлеуметтік осал топтағы оқушыларға көмек көрсетіледі Соңғы жылдары жаңа оқу жылы қарсаңында әлеуметтік осал топқа жататын оқушыларға мемлекет тарапынан қаржылай көмек көрсетіліп келеді. Соған сәйкес биыл аудандағы 4011 балаға жалпы көлемі 46228 теңгеден қаржылай көмек беріледі. Бұл – жаңа оқу жылына дайындықты жеңілдетіп, білім алуға тең мүмкіндік жасауға бағытталған нақты қолдау. Көмек алушылардың 669-ы – мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алатын отбасылардан, 3208 бала – күнкөріс деңгейінен төмен табысы бар отбасылардан, 64 бала – жетім немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, 70 бала – білім беру ұйымдарының шешімімен анықталған және 1697 бала – көпбалалы отбасыдан шыққандар. – Бүгінде аудан мектептері бұл бағытта қажетті шараларды бастап кеткен. Қаржы білім беру ұйымдары арқылы тиісті мақсатта бөлінетін болады. Бұл – балалардың сапалы білім алуына, оқуға қажет құрал-жабдықтармен қамтылуына жасалған нақты қадам, – дейді Д.Нәсібеков. 9 мыңнан астам оқушы тегін ыстық тамақпен қамтылады Қыркүйектен бастап аудандағы 9117 оқушы бір жолғы тегін ыстық тамақпен қамтылатын болады. Бұл – білім алушылардың денсаулығы мен оқу қабілетін арттыруға бағытталған әлеуметтік қолдау тетігі. Атап айтқанда, 1-4 сынып оқушыларының барлығы, яғни 6680 бала мектепте бір реттік ыстық тамақпен қамтамасыз етілсе, 5-11 сынып аралығында 2437 оқушы – әлеуметтік осал топтарға жататын отбасылардан шыққандар қатарынан. Аталған бастама мемлекет тарапынан балалардың дұрыс тамақтануына жағдай жасап, әлеуметтік теңсіздікті болдырмауға бағытталған. Бұл ретте мектеп әкімшіліктері мен тиісті мекемелер ыстық тамақтың сапасы мен қауіпсіздігіне ерекше назар аударатын болады. Бір баланы оқу жылына толықтай дайындау үшін қанша қаражат керек? Қазір жаңа оқу жылына керекті киімдер мен құрал-жабдықтарын сатып алу үшін базарда балаларын жетектеген атаананың қарасы көп. Әрине әрбір әке-шеше перзентін қатардан қалдырмай, керек-жарағынан тарықтырғысы келмейді. Қарапайым отбасыларға баланы мектепке дайындау оңай шаруа емес. Мектеп формасына, аяқ киіміне, оқуына қажетті құрал-жабдықтарға кететін қаржы әсіресе, қазіргідей нарық қыспағында есепсіз жұмсалады. Жаңа оқу жылының қарсаңы – мектеп жасындағы баласы бар әр шаңырақ үшін қарбалас пен әбігерге толы кезең. Негізінен халықтың баратын жері – базар. Сол базардағы бағаларға біз де арнайы шолу жасап көргенбіз. Жалпы бір баланы мектепке дайындау қанша тұрады? Осы сұрақтың жауабын іздеп көрелік… Өзіміздің ауданда сауда нүктелерінің қатары бұрынғыға қарағанда едәуір артқан. Іздесең қалағаныңды қиналмай-ақ таңдап алуға болады.

Базардағы сауда сөрелерінен мектеп формасының сан түрін кездестіреміз. Талғамыңыз бен қалтаңыздың жайына қарай сатып ала бересіз. Мәселен, қыз балаға арналған ақ жиденің орташа бағасы 7000 теңгені құрайды. Шамаңызға қарай одан арзаны да, қымбаты да табылады. Белдемше 5000-8000 теңге болса, ақ бантиктің екі данасы 800 теңгеден сатылуда. Ер балаларға арналған костюм-шалбар да өткен жылға қарағанда қымбаттаған. Сапасына қарай 10 мыңнан бастап, 30 мың теңгеге дейін кездестіресіз. Ал спорттық киімдердің бағасы 10000 мың теңгеден басталып, ары қарай құны арта береді. Сөмкенің орташа бағасы 6000 теңгеден саудалануда. Аяқ киімнің құны да шарықтап тұр. 5-6 мыңнан бастап, 25-30 мыңға дейін алуға болады. Жалпы базардағы киімдер Қытай, Бішкек, Түркия, Ресейден тасымалданған деп бөлінеді. Соған қарай бағасы мен сапасы да әрқилы. Кітап, қалам, қарындаш… Базар сөрелерінде көздің жауын алатын дәптер, қаламдар толып тұр. Қытайдікі керек пе, қырғыздікі керек пе, орыстікі керек пе, шамаңа қарап ала бересің. Әрине, жұрттың көпшілігі сапасына мән беретіні анық. Сапалы заттың бағасы да қымбат келетіні белгілі. Оқу құралдарын базардан басқа да арнайы канцелярлық дүкендерден сатып алуға болады. Бағалары да шығарылған фирмаларына байланысты сан түрлі. Тек қалтаңда қомақты ақшаң болсын. Ата-аналар да оқу-құралдарын шамаларына қарап таңдап алып жатыр. Осындай қарбаласта жүрген екі-үш ата-анамен пікірлесіп те үлгерген едік. – 1 қыркүйек жақындап қалды. Науқан кезінде бағалар көтеріліп кете ме деп биыл ертерек қамдандым. Елдің бәрі баласын жетектеп, мектепке дайындықты бастап кеткен. Екі баламды қалаға апарып киіндіріп келдім. 100 мың теңгенің үстіне шықты. Оқу құралдарын бөлек сатып аламын ғой. Қазіргі балалар біз секілді бірінікін-бірі кимейді. Барлығын жаңадан алу керек. Өзім де балаларыма қатарынан қалмасын деп қалағанын әпергім келіп тұрады, — дейді Жанар Нұрышева. — Мен оқу-құралдарын базардан гөрі арнайы кітап-қалам сататын дүкендерден алғанды жөн санаймын. Өйткені, дүкендегі тауарлардың сапасы жақсы әрі онда таңдау мүмкіндігі жоғары. Үш немерем мектепке барады. Қажетті құрал-жабдықтарының бәрін сатып алып жатырмын. Үшеуінің тек дәптерқаламдарына ғана 32 мың теңге кетті. Сабақ басталған соң тағы да кем-кетік кітаптары мен қосымша дәптерлерін сатып әперу керек. Оған да аз ақша кетпейді, — дейді Қымбат есімді аудан тұрғыны. Ал, Маржан атты көп балалы ана: – Мектеп формасының материалы құртылмас үшін көп жумаймын. Қанша ұзақ шыдасын деп талпынғанмен бәрібір жылда жаңасын алуға тура келеді, тозады немесе сыймай қалады. Үлкенінен қалған киімді кішісі киетін отбасыларға қызығамын. Ол отбасылық бюджетті үнемдеуге көмектеседі. Ал менің ұлдарым екі түрлі, үлкенім бойы ұзын, арық болса, кішім томпақ, бойы кішкентай. Сол себепті екеуіне екі бөлек алып беруге тура келеді. Оның үстіне ұлдарым жоғарғы сыныпқа көшкен сайын мектепке қажет керек-жарақ та көбейе береді, – деген еді бізбен әңгімесінде. Бұл – ай сайынғы тұрақты табысы бар, балаларын мектепке дайындауға шамасы жететін отбасылардың жай-күйі. Ал айналамызда жағдайы төмен отбасылар да жетерлік. Әлеуметтік жағынан аз қорғалған отбасылардан шыққан және қиын тұрмыстық жағдайдағы балаларға қолдау көрсету мақсатында жыл сайын «Мектепке жол» жалпыреспубликалық қайырымдылық акциясы өткізіледі. Бір ғана акция аясында былтыр мектеп және спорт формасы, оқу құралдары мен рюкзактар түрінде көптеген балаға көмек көрсетілді. Бұл үрдіс биыл да кент пен барлық ауылдық округте жалғасын таппақ. Бағаның қымбаттауына байланысты саудагерлермен де сөйлесіп көрген едік. Базар сыртындағы балалар киімін қаз-қатар тізіп қойған сатушы көзімізге оттай басылды. – Бізге келетін тауарлардың бәрі долларға байланысты. Қытайдан, Өзбекстаннан келеді. Доллар көтерілген сайын саудагерлерге қиын. Баға былтырғыдан екі есе өсті. Біз тауардың үстіне 25-30 пайыз қосып сатамыз. Одан 6 ай сайын төлейтін салық, жалға алу құнын шығаруымыз керек. Оған қоса, көбіміздің басымызда несиеміз бар, – деді орта жастағы сатушы әйел ағынан жарылып. Көпшілік ата-ана майда-шүйдеге ақша көп жұмсалатындықтан, кеңсе тауарларынан үнемдейді екен. Олар мұндай қажетті заттарды алу үшін арнайы жәрмеңке ұйымдастырылса деген тілектері барын да жасырмады. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні, қарапайым отбасындағы бір баланы мектепке дайындауға кемі 50-60 мыңдай қаржы жұмсалады. Бұл мектеп жасындағы бірнеше баласы бар ата-ананың қалтасына айтарлықтай салмақ түсірері анық. Қыркүйек келіп, күз түскенде оқушылар асқақ арманмен алтын ұясына беттейді. Әлемдік білім бәсекесіндегі қабілеттілік бүгінгі бүлдіршіндерден бастау алары айқын. Балғындар жақсы көңіл-күйде лайықты білім алып, бағытын айқындаса, бағындырар биік те жақын болмақ. Иә, ұрпағының алаңсыз білім алуына жағдай жасап, бақытты балалық шақ сыйлаған әр әке мен ана үміті ақталар күнге жетсін.