ӘЛЕМНІҢ ӘЙЕЛДЕРСІЗ КҮНІ БАР МА?
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Әйел – шексіз құдірет иесі. Тарих тағылымында ең айтулы өзгерістердің барлығы әйелдердің қолымен немесе әйелдер үшін жасалады» деген сөзі қоғам өміріндегі әйелдің ерекше орны мен оның мемлекет дамуындағы маңызды рөлін байқатады.
Жалпы, әйел құқығы – адам құқығы. Гендерлік теңдік әйелдердің әлеуметтік, экономикалық, мәдени, азаматтық және саяси мәртебесін белгілейді. Тәуелсіздік алған күннен бері елімізде гендерлік саясатты дамыту бағытында бірқатар жұмыстар атқарылды.
Гендерлік саясат негіздері Қазақстан Республикасы Конституциясымен кепілдік берілген әйелдер мен ерлердің тең құқығы мен еркіндігін айқындайды.
Бүгінде Қазақстанның адам құқықтары бойынша, соның ішінде жыныстар арасында тең құқықты қамтамасыз етуге және әйелдер мен балаларды қорғауға бағытталған әртүрлі шарттар мен конвенцияларға қосылғаны осы бағытта игілікті шаралардың жүргізіліп отырғанын көрсетуде.
Өз кезегінде, жаһандық даму үрдісінде қазақ халқының ұлттық дүниетанымы мен рухани-мәдени құндылықтарына сәйкес әйел табиғатын қоғам мен отбасымен сабақтастырудың мәні ерекше. Осыған орай, әйелдің қоғам мен отбасындағы рөлі, оның құқығын қорғау және қоғамға бейімдеу, жалпы қоғамдағы отбасының беделі мен отбасылық құндылықтар жөнінде тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу бүгінгі заманның негізгі талаптарының бірі десек, қателеспейміз.
Шындығында, адамзат баласының тыныс-тіршілігін, қоғамның даму барысын әйелдер қауымынсыз елестету мүмкін емес. Әлемдегі кез келген халықтың өз алдына ұлт болып ұйысуы мен егемен ел, дербес мемлекет болып қалыптасуындағы әйелдердің сіңірген еңбегі зор. Оған әлем тарихында мемлекеттің қалыптасуында үлкен рөл атқарған әйелдердің есімі куә. Қазақ тарихында да өзіндік орны, үлкен әлеуметтік рөл атқарған, есімдері аңызға айналған әйелдер аз емес. Соның ішінде Тұмар ханым, Ұмай ана, Айғаным ханша, Айша бибі, Абақ ана, Домалақ ана, қолбасшы Бопай ханым, ел билеген Айғаным мен Ұлпан, Зере аналарымыз парасаттың символы болып саналады.
Сонымен қатар қазақ ұлтының дамуына, оның өнері мен мәдениетінің өркендеуіне өзіндік үлес қосқан нәзік жандылар да жетерлік. Атап айтар болсақ, қазақтың әйгілі күйші-композиторы Дина Нүрпейісова, заманауи қазақстандық классикалық музыканың негізін салушы, кәсіби композиторлық мектептің көрнекті өкілі Ғазиза Жұбанова, қазақ өнерінің бұлбұлы, КСРО Халық артисі Күләш Байсейітова, ХХ ғасырдың басында қазақ қыздарынан шыққан тұңғыш журналист Нәзипа Құлжанова, еліміздегі кітапхана ісін қалыптастырушылардың бірі Нәзира Дәулетова секілді аналарымыздың өнегелі өмірі – әр кезеңнің тарихындағы алтын парақтар.
Бүгінде жаһандану заманында әйелдер қауымы қоғам мен мемлекет ісіне келгенде ер азаматтардан кем белсенділік танытып отырған жоқ. Қазақстандық әйелдер тек отбасы төңірегінде емес, мемлекет дамуының ең маңызды салаларында, мемлекеттік қызметте, бизнесте, денсаулық сақтау мен білім-ағарту жүйесінде жемісті жұмыс істеп, қомақты үлес қосуда. Еліміздің табысты өркендеуі мен жарқын болашағы үшін аянбай еңбек етуде.
Тәуелсіз Отанымыздың мәдениет пен өнер саласындағы мәртебесін мұхит асыра асқақтатып жүрген қыз-келіншектеріміздің қатарында КСРО халық артисі Бибігүл Төлегенова, Қазақстанның халық артисі Айман Мұсаходжаева, Қазақстанның халық артисі Жәния Әубәкірова, Қазақстанның халық артисі Роза Рымбаева, Қазақстанның Еңбек сіңірген артисі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Майра Мұхамедқызы және тағы басқа біртуар дарынды өнер иелерін атап кетуге болады.
Еліміздің басты сахналарында жалпы қазақ әйелінің бейнесін, отбасы институтын нығайту мен отбасылық құндылықтарды насихаттауға бағытталған көркем фильмдер, деректі фильмдер мен сериалдар, сахналандырылған театр қойылымдары тұрақты түрде қойылып келеді
2017 жылы EXPO – 2017 халықаралық көрмесінің мәдени ойын-сауықтық және спорттық іс-шаралары аясында 83 жыл бұрын жарыққа шыққан алғашқы қазақ операсы Е.Брусиловскийдің «Қыз Жібек» операсы ашық аспан астында сахналанды.
Ана махаббатының қуатты күші негізгі сюжетіне арқау болған «Анаға апарар жол» картинасы, Елбасы Н.Назарбаевтың балалық шағы мен жеткіншек кезі туралы баяндайтын «Балалық шағымның аспаны» биографиялық лентасы, 5 фильмнен тұратын «Үлкен ел – үлкен отбасы» деректі фильмдер циклі, М.Омарованың «Көмбе нанның дәмі», Ғ.Мүсіреповтің «Қыз Жібек», С.Мұратбековтің «Жусан иісі», О.Уайльдтың «Звездный мальчик», Ю.Олешаның «Елка для наследника Тутти», Н.Носовтың «Приключение Незнайки и его друзей», Д.Россинидің «Золушка» спектакльдерінің премьералары көрермен назарына ұсынылды.
Әйел қауымына өздерінің кәсіби және шығармашылық әлеуеттерін жүзеге асыратындай толық мүмкіндіктер беріліп келеді. Статистикалық мәліметтерге қарағанда, еліміздің мәдени саласындағы ұйымдарда жұмыс жасайтын жалпы қызметкерлердің (шамамен 6 287 адам)
51 пайызы (3 198-і) – әйел адамдар болса, соның 128-і басшылық лауазымды қызмет атқарып келеді.
Жыл сайын Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасының мәдениет саласындағы мемлекеттік стипендиясы табысталуда. 2017 жылы мемлекеттік стипендия алғандар қатарында Марфуға Айтқожина, Күләш Ахметова, Ақұштап Бақтыгереева, Надежда Чернова, Айша Абдуллина, Бибігүл Төлегенова, Роза Әшірбекова, Меруерт Өтекешова, Тамара Қосыбаева секілді өнер иелері бар.
Сайып келгенде, осының бәрі – Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей қолдауымен жүзеге асырылып жатқан кешенді мемлекеттік саясаттың нәтижесі мен жемісі.
Ақбота Райымқұлова,
Мәдениет және спорт вице-министр
Жалпы, әйел құқығы – адам құқығы. Гендерлік теңдік әйелдердің әлеуметтік, экономикалық, мәдени, азаматтық және саяси мәртебесін белгілейді. Тәуелсіздік алған күннен бері елімізде гендерлік саясатты дамыту бағытында бірқатар жұмыстар атқарылды.
Гендерлік саясат негіздері Қазақстан Республикасы Конституциясымен кепілдік берілген әйелдер мен ерлердің тең құқығы мен еркіндігін айқындайды.
Бүгінде Қазақстанның адам құқықтары бойынша, соның ішінде жыныстар арасында тең құқықты қамтамасыз етуге және әйелдер мен балаларды қорғауға бағытталған әртүрлі шарттар мен конвенцияларға қосылғаны осы бағытта игілікті шаралардың жүргізіліп отырғанын көрсетуде.
Өз кезегінде, жаһандық даму үрдісінде қазақ халқының ұлттық дүниетанымы мен рухани-мәдени құндылықтарына сәйкес әйел табиғатын қоғам мен отбасымен сабақтастырудың мәні ерекше. Осыған орай, әйелдің қоғам мен отбасындағы рөлі, оның құқығын қорғау және қоғамға бейімдеу, жалпы қоғамдағы отбасының беделі мен отбасылық құндылықтар жөнінде тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу бүгінгі заманның негізгі талаптарының бірі десек, қателеспейміз.
Шындығында, адамзат баласының тыныс-тіршілігін, қоғамның даму барысын әйелдер қауымынсыз елестету мүмкін емес. Әлемдегі кез келген халықтың өз алдына ұлт болып ұйысуы мен егемен ел, дербес мемлекет болып қалыптасуындағы әйелдердің сіңірген еңбегі зор. Оған әлем тарихында мемлекеттің қалыптасуында үлкен рөл атқарған әйелдердің есімі куә. Қазақ тарихында да өзіндік орны, үлкен әлеуметтік рөл атқарған, есімдері аңызға айналған әйелдер аз емес. Соның ішінде Тұмар ханым, Ұмай ана, Айғаным ханша, Айша бибі, Абақ ана, Домалақ ана, қолбасшы Бопай ханым, ел билеген Айғаным мен Ұлпан, Зере аналарымыз парасаттың символы болып саналады.
Сонымен қатар қазақ ұлтының дамуына, оның өнері мен мәдениетінің өркендеуіне өзіндік үлес қосқан нәзік жандылар да жетерлік. Атап айтар болсақ, қазақтың әйгілі күйші-композиторы Дина Нүрпейісова, заманауи қазақстандық классикалық музыканың негізін салушы, кәсіби композиторлық мектептің көрнекті өкілі Ғазиза Жұбанова, қазақ өнерінің бұлбұлы, КСРО Халық артисі Күләш Байсейітова, ХХ ғасырдың басында қазақ қыздарынан шыққан тұңғыш журналист Нәзипа Құлжанова, еліміздегі кітапхана ісін қалыптастырушылардың бірі Нәзира Дәулетова секілді аналарымыздың өнегелі өмірі – әр кезеңнің тарихындағы алтын парақтар.
Бүгінде жаһандану заманында әйелдер қауымы қоғам мен мемлекет ісіне келгенде ер азаматтардан кем белсенділік танытып отырған жоқ. Қазақстандық әйелдер тек отбасы төңірегінде емес, мемлекет дамуының ең маңызды салаларында, мемлекеттік қызметте, бизнесте, денсаулық сақтау мен білім-ағарту жүйесінде жемісті жұмыс істеп, қомақты үлес қосуда. Еліміздің табысты өркендеуі мен жарқын болашағы үшін аянбай еңбек етуде.
Тәуелсіз Отанымыздың мәдениет пен өнер саласындағы мәртебесін мұхит асыра асқақтатып жүрген қыз-келіншектеріміздің қатарында КСРО халық артисі Бибігүл Төлегенова, Қазақстанның халық артисі Айман Мұсаходжаева, Қазақстанның халық артисі Жәния Әубәкірова, Қазақстанның халық артисі Роза Рымбаева, Қазақстанның Еңбек сіңірген артисі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Майра Мұхамедқызы және тағы басқа біртуар дарынды өнер иелерін атап кетуге болады.
Еліміздің басты сахналарында жалпы қазақ әйелінің бейнесін, отбасы институтын нығайту мен отбасылық құндылықтарды насихаттауға бағытталған көркем фильмдер, деректі фильмдер мен сериалдар, сахналандырылған театр қойылымдары тұрақты түрде қойылып келеді
2017 жылы EXPO – 2017 халықаралық көрмесінің мәдени ойын-сауықтық және спорттық іс-шаралары аясында 83 жыл бұрын жарыққа шыққан алғашқы қазақ операсы Е.Брусиловскийдің «Қыз Жібек» операсы ашық аспан астында сахналанды.
Ана махаббатының қуатты күші негізгі сюжетіне арқау болған «Анаға апарар жол» картинасы, Елбасы Н.Назарбаевтың балалық шағы мен жеткіншек кезі туралы баяндайтын «Балалық шағымның аспаны» биографиялық лентасы, 5 фильмнен тұратын «Үлкен ел – үлкен отбасы» деректі фильмдер циклі, М.Омарованың «Көмбе нанның дәмі», Ғ.Мүсіреповтің «Қыз Жібек», С.Мұратбековтің «Жусан иісі», О.Уайльдтың «Звездный мальчик», Ю.Олешаның «Елка для наследника Тутти», Н.Носовтың «Приключение Незнайки и его друзей», Д.Россинидің «Золушка» спектакльдерінің премьералары көрермен назарына ұсынылды.
Әйел қауымына өздерінің кәсіби және шығармашылық әлеуеттерін жүзеге асыратындай толық мүмкіндіктер беріліп келеді. Статистикалық мәліметтерге қарағанда, еліміздің мәдени саласындағы ұйымдарда жұмыс жасайтын жалпы қызметкерлердің (шамамен 6 287 адам)
51 пайызы (3 198-і) – әйел адамдар болса, соның 128-і басшылық лауазымды қызмет атқарып келеді.
Жыл сайын Қазақстанның Тұңғыш Президенті – Елбасының мәдениет саласындағы мемлекеттік стипендиясы табысталуда. 2017 жылы мемлекеттік стипендия алғандар қатарында Марфуға Айтқожина, Күләш Ахметова, Ақұштап Бақтыгереева, Надежда Чернова, Айша Абдуллина, Бибігүл Төлегенова, Роза Әшірбекова, Меруерт Өтекешова, Тамара Қосыбаева секілді өнер иелері бар.
Сайып келгенде, осының бәрі – Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей қолдауымен жүзеге асырылып жатқан кешенді мемлекеттік саясаттың нәтижесі мен жемісі.
Ақбота Райымқұлова,
Мәдениет және спорт вице-министр