2016 жылдан бастап ­­1 нау­­рыз алғыс айту күні болып белгіленді. Бұл – репрессия жылдарында біздің халық көрсеткен мейірімділік пен қолда бармен бөлісу, көмек көрсету сияқты рухани дәстүрлер күні. Біздің елімізге көптеген ұлт өкілдері жер аударылып келді, солардың барлығына қазақ халқы пана болды, аштан өлмеуіне себеп болды. Сол келген ұлттардың көпшілігі кейін тарихи отандарына қайтты, қайтпай еліміздің азаматы болып қалғандары да бар. Қазақтың қайырымдылығын көрген осы ұлт өкілдері әлемнің қай түкпірінде жүрсе де қазақ халқына алғыстарын айтып жүреді. Қазақтың бауырмалдығын, мейірімділігін айтып, өздері түгілі балаларының да бойы­­на сіңіріп кеткен. Соның бір оқиғасын сіздерге баяндағым келіп отыр.
Мен зейнетке шыққанша Шиелі ауданының «Қазақстанның 30 жылдығы» совхозында, қазіргі «Балаби» ауылында қызмет еттім. Сол кезде жұмыс бабымен Қызылорда қаласындағы облыстық материалдық-техникалық жабдықтау базасына жиі барып, ондағы мекеме басшыларымен, қойма меңгерушілерімен, басқа қызметкерлермен жиі араласатынбыз. 1990 жылдары болу керек, базаның екі қызметкері, бірі Мақсұт деген жігіт, екіншісі есімде жоқ, екі «КамАЗ» жүк көлігімен Кавказдағы Черкесск қаласына іссапарға барып, күріш жинайтын комбайнға жүріс бөлігі ременін алып келулері керек болыпты. Ойлана келіп, екі «КамАЗ-бен» бос барғанша қауын жеткізіп сатып, пайда табайық деп шешіпті. Ол кезде біздің ауылдың тұрғындары қауынның өтімді сорттарын егіп, кәсіп ететін. Сондықтан олар «Екі КамАЗ қауын тауып бер, ақысын келген соң береміз» – деп маған келіп, ауылдың екі-үш тұрғынынан қауын алып кетті.

Содан Черкесскі қаласындағы ремень шығаратын зауыт жұмысшыларына аздап қауын сатып, қалғанын сондағы сау­да кооперативінің өкіліне ақысын реализациядан кейін алатын болып өткізеді.Қауынның ақшасы қолдарына тие қоймаған соң күріш жинау науқаны басталуға жақын болғандықтан екі «КамАЗ-ға» тиелген ременьді Қызылордаға тездетіп жеткізу үшін біреуі қайтып кетеді. Ал Мақсұт ақшаны күтіп Черкесскіде қалады. Сол Мақсұт біраз уақыт келе қоймады. Қауынның ақшасы егелеріне уақтылы төленбеді және ол сауданың арасында дәнекер болған менен сұрады. Мақсұттың өзі қолының қайыры бар елпілдеп қалған жақсы жігіт, ол кезде хабарласатын қазіргідей телефон да жоқ, аман ба екен деп уайымдай бастадық.

Содан әйтеуір бір күні Мақсұтымыз аман-есен келіп, тұрғындардың ақшаларын қайтарып, көңіліміз орнына түсті. Кейіннен жайшылықта Мақсұттан кешігуіне не себеп болғанын сұрадым. Екі КамАЗ елге қайтып кеткеннен кейін сол зауыттың төңірегінде ақша күтіп жүрген бұны ұлты орыс рэкет жігіттер «Москвич» автокөлігіне қинап мінгізіп, бір жер үйге қамап тастапты. «Менің жазығым не?» – десе, «Сендер 20 тонна қауын алып келіп саттыңдар, бірақ бізге тіркелген жоқсыңдар» – дейтін көрінеді.

Мақсұттың «бартер» деген сылтауына қарамай сол үйде, ұмытпасам, 12 күн қамап ұстайды. Тамақ, телевизор, басқа жағдайлар бар, тек олар оны өлтіріп жіберсе де ешкім білмейтіндей сұрауы жоқ жағдайда екен. Содан он үшінші күні оны бір жігіттер келіп босатып алады және кооператив өкілі қауынның ақшасын толық қайтарады. Бұны қамаудан босатқан жігіттің ұлты қарашай екен. Қамаудан босатылу оқиғасы былай болады. Кооперативке өткізілген қауынның ақшасын қайтаруға келген кооператив өкілдері Мақсұтты таба алмай, зауыт адамдарынан сұрайды. Олар: «Ол осы төңіректе жүретін еді, біраз болды көрінбей қалды» –дейді және олар Мақсұттың рэкетте қамауда екендігін жобалайды.

Сосын өткен жылғы қаладағы рэкет атаманы қарашай ұлтының жігіті екендігін, мұсылман болғандықтан Мақсұтты бір тапса сол табатынын және оның науқастанып ауруханада жатқанын біледі. Оған жолығып, жағдайды айтады. Содан сол қарашай жігіті ауруханадан шығып, жігіттеріне Мақсұтты тапқызып, оны қамаудан босатады. Қой сойып бір күн үйіне қонақ етеді. Ертеңіне Минеральные воды қаласынан Шымкентке дейін ұшақ бар екен, соған билет алып, қалаға дейін жеткізіп, ұшағына отырғызып жібереді. Сонда Мақсұт «Қорқынышым ұшаққа отырған соң барып басылды» дейді.

Мақсұт ұшаққа отырарда қарашай жігітінен оған не себептен осынша жақсылық жасағанын сұрапты. Сөйтсе оның әке-шешесі ҰОС кейін Қазақ еліне, қазіргі Жамбыл облысына, жер аударылдық деп айтып отырады екен. Оның әкесі қайтыс боларында «Сен қазақ деген ұлт көрсең оларға жақсылық жаса, себебі сол қазақ халқының жақсылығының, қайырымдылығының арқасында біз аштан өлмей, аман-есен елге оралдық. Қазақтар бізге тұруға баспанасынан орын, жеуге нандарының жартысын берді. Ол кезде қазақтардың да жағдайлары нашар кез еді. Соған қарамастан барын бізбен бөлісті, соның арқасында біз аман қалдық» деген екен. Содан оның көріп отырған алғашқы қазағы біздің Мақсұт екен.

Қазір мен репрессия жылдарында Қазақстанға жер аударылған ұлт өкілдерінің қазақ халқына ризашылықтарын білдіріп, рақметтерін естіген кезде кішкентай кезімдегі әке-шешемнің бір әңгімесі есіме түседі. Соғыстан кейінгі жылдары біздің жерде жапон тұтқындары болып, әртүрлі жұмыстарға жегіліпті. Солардың алақандарын жайып нан, шөлдеп су сұрағандарын көргенде менің шешем бұлар да Алла тағаланың жаратқан жандары ғой деп аяп, оларға арнайы ыдыспен айран апарып береді екен. Қазір ойлаймын, сол менің шешемнің айранының дәмін татқан жапондар еліне аман-есен жетті ме екен, менің шешемнің айран бергенін айтып, алғысын білдірді ме екен? Әрине, қайырымдылық біреуден алғыс алу үшін жасалынбайды. Бабаларымыз репрессия жылдарында басқа ұлттардан алғыс алу үшін бауырына басып, қайырымдылық жасаған жоқ.

Менің әкем кішкентай кезімде кісінің ала жібін аттама, қолыңнан келсе жақсылық жаса, жаманшылық жасама, біреуге істеген жақсылығың өмірде жақсылық болып қайтады, істеген жаманшылығың да өмірде жаманшылық болып қайтады деп отыратын.

Осыларды ойлай келе біздің ұлтымыздан көрген жақсылықтарын басқа ұлт өкілдері, олардың балалары жиі айтып, алғыстарын білдіріп жүргендіктен олардың ризашылықтары елімізге жақсылық болып қайтады, қазақтың пейіліне береді, еліміздің болашағы жақсы болады деп үміттенемін.