Халық емшілігінің қазынасы
Қазақ халқыда басы ауырып,балтыры сыздағанда шипаныөзі қоршаған ортадантауып, өсімдік пенжануарлардың өнімін игілігінежаратқан. Халық емшілігіхалықтың өзімен жасасыпкеледі және екшелейкеле бүгінгі ұрпақтыңда мұқтажын өтеуде.Адамғақолданылатын ем- домдар. Қатты суықтансіңірі тартылып қолғанда,не көп жылдарбойына созылған ревматизмнауқасы асқынып, қол- аяғытартылған жағдайда іріқараның кепкен тезегібір құрғақтау жергешоғы үстіне құрымкиізді суға малып,науқасты орап үстінеотырғызады да, қосымшажылылап жабады. Науқас Терленгеннен кейін, жылыүйге кіргізіп, қымыз,сорпа (бұрыш қосып)бергеннен соң, көп ұзамайнауқас ауруынан құлан- таза айығады екен. Қатты Аязда үсіккешалынған немесе жоғарыдаайтқанындай ауруға ұшырағанадамды емдеудің тағыбір жолы- жаңа ғанасойылған мал терісінеорап, қан сорпабоп терлегенше ұстау.Мұндай ем түрітері ауруына шалдыққандарға дақолданылатын көрінеді. Адам денесінежұқпалы қотыр шықса,оны емдеу үшін4- 5 бүйіні тірідейұстап алып оныыдысқа салып қояды.Біразадан кейін ашыққанбүйілер бірін біріжейді. Ең ақырындамықтысы ғана қалып,ол да біразкүннен кейін аштанөледі. Өлген бүйіәбден сезіле бастағанкезде оны қойдыңқұйрық майына қосыпқайнатады, қотырға жағады.Қандай қотыр болса дабір- екі жаққаннан кейінжазылып кетеді дейді. Халық арасындаең көп тарағаннауқас- тіс ауруы. Оның біремі- түсіп қалған жылантерісін тауып қоюкерек те, тісауырған кезде соданаздап кесіп алып,тістің ауырған тұсынабасқан жөн. Бұлтістің солқылдағанын саптияды. Адам асқазаныауырғанда қызыл құмырсқаныилеуімен қоса қайнатыпсуын ішеді, одан науқас жазылады. Адам қанқысымы жоғарылап, басыауырғанда (сақинасы ұстағанда)халық арасында қолданылатынемі- шұғынық гүлдің тамырынбасы қураған кездеқазып алып, суғақайнатып, оның суыменбасты жуса, көпжеңілдетеді.Адам сүзекпен ауырғандасарышұнақты ұрып өлтіріп,жүрегін бітеудей жұтқызған.Білегіне мыстан білезіксалған. Ол тексұлулық үшін тығылмайтыныайқын болған. Өкпе- ауруына шалдыққан адамдарқымызбен емделген. Оғанборсықтың майын ішкізген,білдірмей иттің етінқуырып та берген.Қатты шошынған адамға,әсіресе балаларға сужағасынан майда жалпақтастар әкеп, сүткеқайнатып, суытылған сүттіішкізген.Бала қолына шыққансүйелді емдеу үшінжаңа ай туғандажылқы қылын немесеқара жіпті түйіп- түйіп,кісі аяғы баспайтынжерге көміп тастаған,ай аяғында сүйелжоғалып кететін болған.Қазіргі кезде өтебір ашына айтатынжайт әйелдер босанғандабаламен бірге түсетінжолдасы жайында. Қазақмұнда ерекше қасиетбар екенін біліп,баланың жолдасын өзініңотбасы ошақ қасынатаман, мал менжануар баспайтын тұмсығытимейтін жерге босағаастына көмген. Ал қазіргі ауруханалардағы жағдайдыойласаң, төбе шашыңтік тұрады.
