Ерте заманда, адамдар бейбіт өмір сүретін бір ел болған екен. Бұл елде табиғат әсем, адамдар қуанышты әрі дендері сау еді. Еңбексүйгіш халық бір-біріне көмектесіп, жаман әдеттерден аулақ жүруге тырысатын. Елдің бір түкпірінде Айдар есімді жасөспірім тұрыпты. Айдардың арманы көп еді: ол білім алып, болашақта туған жерін көркейтіп, ата-анасын қуантуға ниеттенген.
Бір күні белгісіз жақтан елге «Қара тұман» деген зұлмат келді. Бұл тұманның бір ерекшелігі бар еді: ол әдемі түстермен жарқырап, жұпар иіс таратып, адамды өзіне тартып тұратын. Тұманға жақындағандар оны бір рет дем алса, ғажайып сезімге бөленетіндей көрінетін. Бірақ сол сезімге еліткендер уақыт өте әлсіреп, ерік-жігерінен айырылып, өмірдің мәнін жоғалта бастайтын.
Ауыл тұрғындары басында Қара тұманға аса мән бермеді. Олар оны жай ғана табиғи құбылыс деп ойлады. Бірақ уақыт өте келе, адамдардың денсаулығы нашарлап, кейбіреулері еріншек, әлсіз және көңілсіз болып кетті.
Айдардың жақын досы Мұрат та сол тұманның әсеріне түсті. Бір күні Мұрат Айдарға:
– Бұл тұман өте ерекше. Ол менің қорқыныштарымды ұмыттырып, өзімді керемет сезіндірді. Сен де байқап көрсеңші, – деді.
Бірақ Айдар оның сөзіне сенбеді. Ол тұманның әсерінен Мұраттың өзгеріп бара жатқанын байқап, одан сақтану керектігін түсінді.
Айдар бұл тұманның қайдан шыққанын анықтап, оған қарсы тұрудың жолын табу керек деп шешті. Ол ауылдың дана қариясы Нұр атаны іздеп барды. Нұр ата былай деді:
– Бұл тұман жай құбылыс емес, оны «Қараңғылық патшасы» деген зұлым жаратқан. Ол адамдардың әлсіздігін пайдаланып, олардың ерік-жігерін басып алғысы келеді. Оған қарсы тұру үшін сен жүрегіңнің жарығын пайдалануың керек. Бірақ бұл жол оңай болмайды.
Айдар ойланып, ұзақ сапарға шығуға бел байлады. Ол достарына, ата-анасына:
– Мен бұл елді Қара тұманнан құтқарамын! Бұл жолда маған адалдық пен қайсарлық серік болады, – деп уәде берді.
Айдар ұзақ сапар шегіп, ақыры Қараңғылық орманына жетті. Бұл ормандағы ағаштар биік, ал жарық тым аз еді. Ол жолда әртүрлі қиындықтарға тап болды. Бірде оны тұманның ішінде жүрген елес тәрізді мақұлықтар алдап-арбамақ болды:
– Айдар, сен жалғызсың. Бұл сапардың соңы жоқ. Бәрін тастап, бізге қосыл! – деп сыбырлады олар.
Бірақ Айдар жүрегіндегі жарықты еске алып, олардан аулақ жүрді. Ол өз-өзіне:
– Менің мақсатым бар. Мен ешкімнің ықпалына түспеймін, – деп қайталай берді.
Айдар орман ішінде өзіне серік болған бір жаратылысты кездестірді. Бұл – кішкентай, жарқыраған шам тәрізді тіршілік иесі еді. Ол өзін Жарық деп таныстырды. Жарық былай деді:
– Мен сенің жүрегіңнен шыққан адалдықтың нышанымын. Егер сен өзіңе сенімді болсаң, мен саған жол көрсетемін. Бірақ сен ешқашан өтірікке немесе әлсіздікке бой алдырмауың керек.
Айдар Жарықтың көмегімен Қараңғылық орманынан аман-есен өтті.
Орманнан шыққан соң, Айдар үлкен қараңғы үңгірге тап болды. Бұл үңгірдің ішінде Қараңғылық патшасы тұрыпты. Ол алып, қорқынышты мақұлық еді. Айдарды көрген бойда, ол мазақтап:
– Сенің де осында келгенің жақсы болды. Қара тұманымның күшіне қарсы тұратын ешкім жоқ. Адамдардың әлсіздігінен қорек алып, оларды құлға айналдырамын. Сен де маған бағын! – деп айбат шекті.
Бірақ Айдар қаймықпады. Ол жүрегіндегі жарыққа сеніп:
– Мен сенен қорықпаймын. Сен адамдарды алдап, өмірлерін ұрлайсың. Бірақ адалдық пен ерік-жігер сені жеңеді! – деді.
Сол сәтте Жарық оның жүрегінен шығып, үңгірді нұрға толтырды. Қараңғылық патшасы әлсіреп, тұман сейіле бастады. Бірақ патша соңғы күшін жинап, Айдарға шабуыл жасады. Айдар өзіне деген сенімділігін жоғалтпай, жүрек нұрын күшейтті. Ақыры Қараңғылық патшасы мәңгілікке жойылып, елде бейбітшілік орнады.
Айдар ауылына қайтып оралғанда, адамдардың көздері ашылып, бұрынғы бақытты өмірлеріне қайта оралды. Мұрат пен басқа достары да Қара тұманның ықпалынан құтылды. Олар Айдарға:
– Сен бізге үлкен сабақ болдың. Енді біз ешқашан жаман әдеттерге жоламаймыз, – деді.
Айдар ауыл тұрғындарына:
– Қара тұман – бұл есірткі сияқты зиянды заттардың нышаны. Олар әдемі көрінгенімен, ақыры қайғыға әкеледі. Біз өзіміздің жүрегіміздегі жарықты сақтап, денсаулықты, білім мен адал еңбекті жоғары қоюымыз керек, – деп кеңес берді.

Содан бері Жарықстан елінде ешкім жаман әдеттерге бой алдырмады. Адамдар тек жақсы өмір сүруді мақсат етті.

Қорытынды: Бұл ертегі бізге есірткі сияқты зиянды заттардан аулақ болып, тек дұрыс таңдау жасау керектігін үйретеді. Ерік-жігер мен адалдық кез келген қиындықты жеңуге көмектеседі.


№ 47 М.В.Ломоносов атындағы мектеп- лицей КММ
9 «Г» сынып білім алушысы Болатбек Жангүлім