Еліміздің тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» деп аталатын жолдауында қоғамдық жаңғыруға байланысты көптеген мәселелер қозғалған. Соның ішінде заңның үстемдігі турасында сөз қозғалып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске басымдық берілу керектігі айтылды. Қазақстан Республикасында «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресу туралы» заң бар. Аталған заңда сыбайлас жемқорлықпен күресу, азамат құқығы, бостандығы, еркіндігі, тәртіпсіздіктің алдын-алу, құқық бұзушылыққа жол бермеу, болған жағдайда заң бойынша жаза қолдану, әділетсіздікті ашу міндеттері жазылған. Лауазымын асыра пайдаланып, сол арқылы пайда табу, мемлекеттің қаражатын жоспарсыз жұмсау, талан-таражға салу әрекет жемқорлыққа жатқызылады.
Өркениетті қоғам үшін бармақ басты, көз қысты әрекетті арқылы пайда тауып, заңсыздық пен парақорлыққа жол беру мемлекетке қауіпті қылық болып табылады.
Сыбайлас жемқорлықтың бірнеше түрі бар. Корпоративті, саяси, тұрмыстық. Салық төлемеу, кәсіпкерлікті дамыту мақсатында, сараптама, сертификат алу үшін пара беру корпоративті сыбайлас жемқорлыққа жатқызылады. Ал мемлекеттік қызмет түрлерін жылдамдату үшін ақша алу, инвесторларға заңсыз түрде қолайлы жағдай жасау, бюджет қаржысын заңсыз беру әрекеттері саяси сыбайлас жемқорлыққа жатады. Тұрмыстық сыбайлас жемқорлық – түрлі әлеуметтік жеңілдіктер мен қызмет үшін тұрғындардан пара алу, заңдағы заңсыздықтарды жасыру болып табылады. Елбасы «Сыбайлас жемқорлық қоғамға, мемлекеттің конституциялық негізіне қауіп төндіреді, сондықтан онымен күрес жүргізу — жалпы ұлттық міндет», – деп демократиялық қоғам жағдайында қылмыс пен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес ерекше мәнге ие болу керектігін баса айтқан болатын.
Қазақстан – дамушы елдердің қатарына жататын, талай сындарлы жылдарды бас­тан кешірген мемлекет. Тәуелсіз елдің еркін ұрпағымын деген кез келген азамат қоғамның өзекті мәселесіне айналып отырған жемқорлық дертімен күресуде адалдықты ту етсе, дамудың қарқын алары анық.


Ә.Алдабергенов,
Шиелі кенті әкімнің аппаратының
бас маманы