ИНСУЛЬТТЕН ҚАЛАЙ САҚТАНУҒА БОЛАДЫ?
Көптеген жағдайларда инсульт белгілері аурудың алғашқы минуттарында пайда болады. Және олардың бәрі де тани алады.
Бастың қатты айналуы, қозғалуының үйлесімділігінің нашарлауы;
Дененің бір жағындағы бұлшықеттердің әлсіздігі, әлсіздік;
Сөйлеу қабілетінің нашарлауы (тыйым салу, дикцияны бұзу, дыбыстарды шығаруға толық қабілетсіздік);
Көздеріндегі қараңғылық, бұлдыр көрініс, субъектілерді екі есе ұлғайту;
Сана сезімін жоғалту немесе нашарлауы (жиі қысқа мерзімді)
Науқастың жүру қабілеті нашарлайды (күндерде шатасуы, науқас өзінің қайда тұрғанын анықтай алмайды, сүрақтарға жауап бермейді, жақын адамдарын танымайды).
Елестер.
Осындай белгілер қысқа мерзімді болса да, қауіпті белгілерді ескерусіз қалдырмаңыз. Мысалы, адам инсульттің күдікке ұшырағаны болса, бірнеше рет себепсіз ақылын тоқтатса немесе бірнеше секунд есінен адасқан болса, КСҚК ережесін қолданыңыз:
К – күлу
Адамнан күлімсіреуді сұраңыз. Инсульт болған кезде бұлшықет сал ауру дененің бір жағында пайда болады, нәтижесінде қисық болып көрінетін күлімсіреу - қоздырғыш жағында ауыздың бұрышы төмендейді.
С– сөйлеу
Науқаспен сөйлесуге тырысыңыз, оған кез-келген қарапайым фразаны айтуды сұраңыз, мысалы «Далада жаңбыр жауып тұр». Инсульт болған жағдайда сөйлеу қабілеті бұзылып, сөздер келісілмеген, мәнсіз болыр шығады.
ҚК – қолдарды көтеру
Жәбірленушіні екі қолын бір мезгілде көтеруін сұраңыз. Инсульт болғанда, бір қол құлап немесе басқа жаққа бұралып кетеді.
Егер күмәнданатын болсаңыз, науқастың тілін шығаруға сұраңыз. Соққы болған кезде, ол әдетте бүйір жағаға жылжып кетеді. Егер жарақаттанған адамда инсульттің кемінде бір белгісі болса - дереу жедел жәрдем шақырыңыз! Дәрігерге науқаста байқалған инсульттің барлық белгілері туралы айтып беріңіз.
Егер инсульт белгілері қысқа болса да, жәбірленуші тез қалпына келтірілсе де, оны медициналық көмек шақырыңыз. Бір қарағанда көзге көрінбейтін, инсульт белгілері 100% дерлік мидың функцияларының елеулі түрде бұзылуын көрсетеді. Ал бұл, өз кезегінде, науқасты жарамсыз төсекке ұратын немесе тіпті өлімге әкелетін ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін.
Маңызды!
Инсульттің симптомдарына жеңіл қарауға болмайды. Қысқа мерзімді функциялардың құнсыздануы арқылы алданбаңыз. Көптеген жағдайларда, белгілі бір уақыттан кейін жағдайдың айтарлықтай жақсарғаннан кейін ауру қозғалады, бірақ дәрігерлер науқасты құтқара алмайды.
Көмекті күту кезінде
Жедел жәрдем келмей тұрып, қиын жағдайға жол бермеуге мүмкіндік беретін шараларды қолдануға тырысыңыз:
Науқасқа көлденен жатуға көмектесіңіз, немесе жолда болған жағдайда – скамейкаға немесе жерге жатқызыңыз.
Жәбірленушінің дұрыс тұрып қалуын қамтамасыз етіңіз: басы мен иығына сәл көтерілуі керек (шамамен 30 градус), бірақ мойын бір мезгілде бүгілмеуі керек.
Ауа ағынының еркін келуіне назар аударыңыз – терезені немесе есікті ашыңыз.
Бос дем алуға кедергі келтіретін киімді шешіп, мойын босатыңыз, мойыннан шарф немесе орамал алып тастаңыз.
Егер құсу пайда болса, тыныс алу жолында құсудан құтылу үшін жәбірленушінің басын жағына бұраңыз.
Егер ең жаман нәрсе сіздің отбасыңыздан немесе достарыңызбен болған болса - сізді үрейлендіруге жол бермеңіз. Ведь от вашего хладнокровия и уверенности зависит в такой сложной ситуации очень многое. Өйткені, сіздің қатты сезіміңіз бен қиындықтарға тұрғылықты күшіңізге байланысты осындай жағдайда көп нәрсе жақсы жақта болуы мүмкін.
Инсульт болған кезде қалыпты қанмен қамтамасыз етілмеген ми клеткалары өледі, бұл келесі белгілермен көрінуі мүмкін:
Бастың қатты ауруы;Бастың қатты айналуы, қозғалуының үйлесімділігінің нашарлауы;
Дененің бір жағындағы бұлшықеттердің әлсіздігі, әлсіздік;
Сөйлеу қабілетінің нашарлауы (тыйым салу, дикцияны бұзу, дыбыстарды шығаруға толық қабілетсіздік);
Көздеріндегі қараңғылық, бұлдыр көрініс, субъектілерді екі есе ұлғайту;
Сана сезімін жоғалту немесе нашарлауы (жиі қысқа мерзімді)
Науқастың жүру қабілеті нашарлайды (күндерде шатасуы, науқас өзінің қайда тұрғанын анықтай алмайды, сүрақтарға жауап бермейді, жақын адамдарын танымайды).
Елестер.
Осындай белгілер қысқа мерзімді болса да, қауіпті белгілерді ескерусіз қалдырмаңыз. Мысалы, адам инсульттің күдікке ұшырағаны болса, бірнеше рет себепсіз ақылын тоқтатса немесе бірнеше секунд есінен адасқан болса, КСҚК ережесін қолданыңыз:
К – күлу
Адамнан күлімсіреуді сұраңыз. Инсульт болған кезде бұлшықет сал ауру дененің бір жағында пайда болады, нәтижесінде қисық болып көрінетін күлімсіреу - қоздырғыш жағында ауыздың бұрышы төмендейді.
С– сөйлеу
Науқаспен сөйлесуге тырысыңыз, оған кез-келген қарапайым фразаны айтуды сұраңыз, мысалы «Далада жаңбыр жауып тұр». Инсульт болған жағдайда сөйлеу қабілеті бұзылып, сөздер келісілмеген, мәнсіз болыр шығады.
ҚК – қолдарды көтеру
Жәбірленушіні екі қолын бір мезгілде көтеруін сұраңыз. Инсульт болғанда, бір қол құлап немесе басқа жаққа бұралып кетеді.
Егер күмәнданатын болсаңыз, науқастың тілін шығаруға сұраңыз. Соққы болған кезде, ол әдетте бүйір жағаға жылжып кетеді. Егер жарақаттанған адамда инсульттің кемінде бір белгісі болса - дереу жедел жәрдем шақырыңыз! Дәрігерге науқаста байқалған инсульттің барлық белгілері туралы айтып беріңіз.
Егер инсульт белгілері қысқа болса да, жәбірленуші тез қалпына келтірілсе де, оны медициналық көмек шақырыңыз. Бір қарағанда көзге көрінбейтін, инсульт белгілері 100% дерлік мидың функцияларының елеулі түрде бұзылуын көрсетеді. Ал бұл, өз кезегінде, науқасты жарамсыз төсекке ұратын немесе тіпті өлімге әкелетін ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін.
Маңызды!
Инсульттің симптомдарына жеңіл қарауға болмайды. Қысқа мерзімді функциялардың құнсыздануы арқылы алданбаңыз. Көптеген жағдайларда, белгілі бір уақыттан кейін жағдайдың айтарлықтай жақсарғаннан кейін ауру қозғалады, бірақ дәрігерлер науқасты құтқара алмайды.
Көмекті күту кезінде
Жедел жәрдем келмей тұрып, қиын жағдайға жол бермеуге мүмкіндік беретін шараларды қолдануға тырысыңыз:
Науқасқа көлденен жатуға көмектесіңіз, немесе жолда болған жағдайда – скамейкаға немесе жерге жатқызыңыз.
Жәбірленушінің дұрыс тұрып қалуын қамтамасыз етіңіз: басы мен иығына сәл көтерілуі керек (шамамен 30 градус), бірақ мойын бір мезгілде бүгілмеуі керек.
Ауа ағынының еркін келуіне назар аударыңыз – терезені немесе есікті ашыңыз.
Бос дем алуға кедергі келтіретін киімді шешіп, мойын босатыңыз, мойыннан шарф немесе орамал алып тастаңыз.
Егер құсу пайда болса, тыныс алу жолында құсудан құтылу үшін жәбірленушінің басын жағына бұраңыз.
Егер ең жаман нәрсе сіздің отбасыңыздан немесе достарыңызбен болған болса - сізді үрейлендіруге жол бермеңіз. Ведь от вашего хладнокровия и уверенности зависит в такой сложной ситуации очень многое. Өйткені, сіздің қатты сезіміңіз бен қиындықтарға тұрғылықты күшіңізге байланысты осындай жағдайда көп нәрсе жақсы жақта болуы мүмкін.
Калекеева Индира,
Шиелі аудандық көпбейінді орталық ауруханасының нейро-инсульт мейіргері
Шиелі аудандық көпбейінді орталық ауруханасының нейро-инсульт мейіргері