«Қазақфильмнің» жаңа бағыты
Есімін мәңгілік мұра етіп иеленген, тоқсан жылдық тарихы бар «Қазақфильм» киностудиясы ұлттық кино өнерінің қалыптасып-дамуына айрықша ықпал еткен аса дарынды суреткер, режиссер Шәкен Аймановтың 110 жылдық мерейтойына айрықша маңыз берді. Қазақ киносының қара шаңырағы «Қазақфильм» ұлы режиссердің есімін тектен-тек иеленген жоқ. Киностудия – Аймановтың туындысы, шығармашылығы, еңбегі, шәкірттеріне, ізбасарларына, көрермендеріне қалдырған аманаты. Режиссердің ұрпағына қалдырған мұрасына қиянат жасамай, ілгері өркендету – бүгінгі киногерлер қауымының парызы.
Коллажды жасаған – Зәуреш СМАҒҰЛ ,«EQ»
Кино саласының майталмандары қатысқан ұлы режиссердің есімін ұлықтау салтанатының аясында Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы жаңа маусымын ашты. «Қазақфильм» киностудиясының президенті Азамат Сатыбалды: «Әлемде Қағба біреу болса, Қазақстанда кино өнерінің жалғыз-ақ қара шаңырағы бар, ол – біздің студия, Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы. Біздің мақсатымыз – мерейтойды бірге атап өту. Екіншіден, режиссердің туған күніне орайластыра, жыл сайын 15–17 ақпан аралығын маусымашар дәстүрі етіп қалыптастыру. Бұл күні көрермендерге бір жыл аясында түсірілетін фильмдер мен жобаларды таныстыру басты мақсатымыз болмақ. Бүгін бастау алған «кино маусымашары» жобалардың прокаттағы кезеңдік өзгерістерін ғана көрсетіп қоймайды, кинөндірістегі жыл бойы күткен, маңызды туындылары көрермен назарына ұсынылатын жаңа кезеңнің басталуын білдіреді. Алдағы маусым киноиндустрия үшін Қазақстанның кинематография өнерін өрістетудегі бағыттарын, жаңа есімдер мен креативті тәсілдерді анықтайтын есеп беру кезеңі болмақ. Еліміздің маңдайына бұйырған жалғыз киностудияның алдағы өркендеуіне қолдау көрсетіп отырған Мәдениет және ақпарат министрлігіне алғысымызды білдіреміз», деді.
А.Сатыбалды «Кinopark Kinoplexx» секілді үлкен кино желілерімен келісімшарт жасалып, меморандумға қол қойылғанын жеткізді. Биылдан бастап киносүйер қауым әр жаңа маусымда «Қазақфильмнің» ескі форматтағы таңдаулы фильмдерін «Кinopark»-тің кинотеатрларынан төмендетілген бағамен тамашалау мүмкіндігіне ие болады. Сондай-ақ «Қазақфильмнен» шығатын фильмдердің барлығын «Кinopark Kinoplexx» желілері қолдап, жарнамасыз арнайы көрсетеді. Бұл – үлкен қадам.
Кино – идеялар тоғысатын алаң. Киностудия басшысы өзіндік ойы, көзқарасы бар, өз сөзін көркем әрі кәсіби түрде жеткізе алатын талантты жастарды киностудия төңірегіне көбірек топтастырып жатқанын айтты.
Қазақстанның кино тарихында аттары алтын әріппен жазылған Ш.Айманов, М.Бегалин, С.Қожықов, А.Қарсақбаев сынды шеберлердің жолын қуып, киностудия жұмысын әрі қарай дамыту үшін жаңа басшылық қолынан келген барлық мүмкіндіктен аянып қалғысы жоқ. Осы орайда олар жаңа бағытты іске қоспақ. Бұл жұмыстың шеңберінде өткен жарты жылдың ішінде бірнеше ресми кездесу өткізіліп, көптеген серіктеспен шығармашылық қарым-қатынастар түзілген. Маусымашарда «Қазақфильм» тоғыз туындысын таныстырды. Оның бесеуі – мемлекеттің бір тиынынсыз түсірілген коммерциялық фильмдер, қалған төртеуі Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен түсірілген. Режиссерлер жаңа жобаларын экшн, драма, фэнтези, детектив сияқты түрлі жанрда қаузаған.
Бұл «Қазақфильм» үшін жаңа бағыт, жаңа мүмкіндіктер кезеңі болмақ. Осы жаңалықтарды хабардар етіп, биыл түсірілетін жобаларды таныстыру үшін сахна төріне киностудия басшысының орынбасары Айдар Омаров шақырылды. Пиктчингтен өткен, өндіріс кезеңіндегі «Болмаған балалық шақ», «Мама», «Зейін», «Жабайы», «Сказ о розовым зайце-2» фильмдерінің әрқайсысы туралы қысқаша ақпар беріліп, жанрлық табиғатына тоқталды. Оның айтуынша, бұл жобалар Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен жүзеге асырылады.
Мысалы, биыл түсірілетін жобалардың ішіндегі «Капитан Байтасов» фильмінің жанры – экшн, драма. Фильм осыдан он жыл бұрынғы Тараз қаласында болған оқиғаның шындығына негізделген. Полиция капитаны Ғазиз Байтасов өз басын қатерге тіге отырып, ажал аузында тұрған қаланың мыңдаған тұрғынының өміріне араша түсіп, террористің шабуылынан сақтап қалады. Полиция капитанының өмірі мен мінезі оның абырой мен парызды бәрінен биік қоятын ішкі істер орнындағы қызметі мен отбасына қарым-қатынасы арқылы ашылады.
«Мама» драмасы ана мен бала арасындағы махаббатты, зая кеткен уақыт пен өмірдің қатыгездігі туралы баяндайды. Фильм – атыс-шабыс жанрында. Кейіпкердің бала кезінде басынан өткен қиын жағдайы оның түрмеге түсуіне әкеп соғады. Абақтыда отырып та ол жалғыз қалған анасын есінен шығармайды. Түрмеден шыға сала Тимур анасына асығады. Бірақ жалғыз ұлының күйігі жанына ауыр таңба салған анасы деменцияға шалдығып, ұлын танымайды. Тимур анасын алып кеткісі келгенімен, бас дәрігер оны үй-күйі жоқ, жұмысы жоқ бұрынғы қылмыскерге беруден бас тартады. Күзетшілердің қарсылығына қарамастан түнде мылтықпен қаруланған Тимур анасын Қарттар үйінен алып кетеді. Анасының арманын орындау мақсатында Тимурдың басынан кешкен оқиғасы көрерменнің жүрегін елжіретпей қоймайды...
Шытырман оқиғаға құрылған «Зейін» балалар фильмінің қатарын толықтырмақ. Бұл оқиға 6 жастағы кішкентай Зейіннің хикаясын тарқатады. Кішкентай данышпан жасына қарамастан өмірдің ағы мен қарасын айыра біледі. Қатарластарына қарағанда ерекше ақылды бала су шығаратын жаңа құрылғы ойлап табады. Бұл құрылғы әлемдегі су тасқыны мәселесін шешеді. Алайда Зейіннің ата-анасы, ауылдастары, бұл құрылғыны ойыншық көріп, сенімсіздік танытады. Балаға атасы мен досы ғана қолдау көрсетеді, атасының оң батасын алған Зейін құрылғыны қалаға апарып, бәріне таныстыруды жөн көреді. Нәтижесінде, Зейін мен оның шытырман оқиғасы жас көрерменді қызықты сапарға бірге аттандырады.
Белгілі ақын Ақберен Елгезектің «Болмаған балалық шақ» повесі – бүгінгі оқырманның кең сұранысына ие қызықты шығармалардың бірі. Драма театрларында табысты жүріп жатқан пьеса енді кинорежиссерлерді де қызықтырып, фэнтези жанрымен көрерменге ұсынылмақ. Мәңгілікке жалғыз қалу қорқынышы баурап алған, сол қорқыныштың әсерімен анасын құтқару үшін үлкен сапарға шыққан баланың оқиғасы көрерменнің көңілін бірден баурайды. Жасөспірімдер мен балалар басты кейіпкер Ақоштың қанатты қиял әлеміне қызығушылықпен аттанады. Киноның алғашқы кадрларынан бастап-ақ жанашырлықпен қамтылған күрделі драмалық сұрақтарға жауап іздеп, кейіпкердің соңынан еріп отырады.
Таныстырылған фильмдер арасында «Соңғы парыз» деректі драмасы еріксіз назар аударды. «Осындай күн болған» және «Осындай түн болған» атты екі бөлімнен тұратын «Соңғы парыз» деректі фильмі белгілі жазушы Әбдіжәміл Нұрпейісовтің 100 жылдығына орай түсірілген. Жазушының өзі жиі көрінетін деректі фильм «Курляндия», «Қан мен тер», «Соңғы парыз» шығармаларының басты кейіпкерлері арқылы оның Отаны мен туған аулына махаббаты мен сезімі, мұңы, арманы көрініс табады. Еламан мен Жәдігер секілді кейіпкерлер негізінде қарапайым балықшылардың өмірі, тағдыры, қуанышы мен қасіретін бейнелейді.
Ақ тарелкаға фильмнің аты мен режиссердің есімін жазып, бүкіл түсіру тобы қолдарын қойып, сәттілік үшін сындыратын кинодағы дәстүрдің орны ерекше. Сахнада ыдыс сындыру мүмкін болмағандықтан, А.Омаров фильм атауы жазылған ақ тарелканы естелік үшін фильм режиссерлеріне сыйға тартты.
Әрбір туындысы қазақ киносының классикасына айналған Ш.Аймановтың туған күнінде ұйымдастырылған алғашқы кино маусымының ашылуы сырқат халдегі осы саланы сауықтыруға жанашырлық танытып, отандық киноиндустрияны одан әрі дамытуға тілектестік білдіріп келген әр буындағы сала мамандарының басын қосты. Бұл – Қазақстан киносының ұлттық мәдени мұраларды сақтау, жаңашылдық енгізу, дәстүрлі киноның шекарасын кеңейту арқылы белсенді дами алатын қабілетін көрсететін шақ.
АЛМАТЫ
Коллажды жасаған – Зәуреш СМАҒҰЛ ,«EQ»
Кино саласының майталмандары қатысқан ұлы режиссердің есімін ұлықтау салтанатының аясында Ш.Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы жаңа маусымын ашты. «Қазақфильм» киностудиясының президенті Азамат Сатыбалды: «Әлемде Қағба біреу болса, Қазақстанда кино өнерінің жалғыз-ақ қара шаңырағы бар, ол – біздің студия, Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» киностудиясы. Біздің мақсатымыз – мерейтойды бірге атап өту. Екіншіден, режиссердің туған күніне орайластыра, жыл сайын 15–17 ақпан аралығын маусымашар дәстүрі етіп қалыптастыру. Бұл күні көрермендерге бір жыл аясында түсірілетін фильмдер мен жобаларды таныстыру басты мақсатымыз болмақ. Бүгін бастау алған «кино маусымашары» жобалардың прокаттағы кезеңдік өзгерістерін ғана көрсетіп қоймайды, кинөндірістегі жыл бойы күткен, маңызды туындылары көрермен назарына ұсынылатын жаңа кезеңнің басталуын білдіреді. Алдағы маусым киноиндустрия үшін Қазақстанның кинематография өнерін өрістетудегі бағыттарын, жаңа есімдер мен креативті тәсілдерді анықтайтын есеп беру кезеңі болмақ. Еліміздің маңдайына бұйырған жалғыз киностудияның алдағы өркендеуіне қолдау көрсетіп отырған Мәдениет және ақпарат министрлігіне алғысымызды білдіреміз», деді.
А.Сатыбалды «Кinopark Kinoplexx» секілді үлкен кино желілерімен келісімшарт жасалып, меморандумға қол қойылғанын жеткізді. Биылдан бастап киносүйер қауым әр жаңа маусымда «Қазақфильмнің» ескі форматтағы таңдаулы фильмдерін «Кinopark»-тің кинотеатрларынан төмендетілген бағамен тамашалау мүмкіндігіне ие болады. Сондай-ақ «Қазақфильмнен» шығатын фильмдердің барлығын «Кinopark Kinoplexx» желілері қолдап, жарнамасыз арнайы көрсетеді. Бұл – үлкен қадам.
Кино – идеялар тоғысатын алаң. Киностудия басшысы өзіндік ойы, көзқарасы бар, өз сөзін көркем әрі кәсіби түрде жеткізе алатын талантты жастарды киностудия төңірегіне көбірек топтастырып жатқанын айтты.
Қазақстанның кино тарихында аттары алтын әріппен жазылған Ш.Айманов, М.Бегалин, С.Қожықов, А.Қарсақбаев сынды шеберлердің жолын қуып, киностудия жұмысын әрі қарай дамыту үшін жаңа басшылық қолынан келген барлық мүмкіндіктен аянып қалғысы жоқ. Осы орайда олар жаңа бағытты іске қоспақ. Бұл жұмыстың шеңберінде өткен жарты жылдың ішінде бірнеше ресми кездесу өткізіліп, көптеген серіктеспен шығармашылық қарым-қатынастар түзілген. Маусымашарда «Қазақфильм» тоғыз туындысын таныстырды. Оның бесеуі – мемлекеттің бір тиынынсыз түсірілген коммерциялық фильмдер, қалған төртеуі Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен түсірілген. Режиссерлер жаңа жобаларын экшн, драма, фэнтези, детектив сияқты түрлі жанрда қаузаған.
Бұл «Қазақфильм» үшін жаңа бағыт, жаңа мүмкіндіктер кезеңі болмақ. Осы жаңалықтарды хабардар етіп, биыл түсірілетін жобаларды таныстыру үшін сахна төріне киностудия басшысының орынбасары Айдар Омаров шақырылды. Пиктчингтен өткен, өндіріс кезеңіндегі «Болмаған балалық шақ», «Мама», «Зейін», «Жабайы», «Сказ о розовым зайце-2» фильмдерінің әрқайсысы туралы қысқаша ақпар беріліп, жанрлық табиғатына тоқталды. Оның айтуынша, бұл жобалар Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен жүзеге асырылады.
Мысалы, биыл түсірілетін жобалардың ішіндегі «Капитан Байтасов» фильмінің жанры – экшн, драма. Фильм осыдан он жыл бұрынғы Тараз қаласында болған оқиғаның шындығына негізделген. Полиция капитаны Ғазиз Байтасов өз басын қатерге тіге отырып, ажал аузында тұрған қаланың мыңдаған тұрғынының өміріне араша түсіп, террористің шабуылынан сақтап қалады. Полиция капитанының өмірі мен мінезі оның абырой мен парызды бәрінен биік қоятын ішкі істер орнындағы қызметі мен отбасына қарым-қатынасы арқылы ашылады.
«Мама» драмасы ана мен бала арасындағы махаббатты, зая кеткен уақыт пен өмірдің қатыгездігі туралы баяндайды. Фильм – атыс-шабыс жанрында. Кейіпкердің бала кезінде басынан өткен қиын жағдайы оның түрмеге түсуіне әкеп соғады. Абақтыда отырып та ол жалғыз қалған анасын есінен шығармайды. Түрмеден шыға сала Тимур анасына асығады. Бірақ жалғыз ұлының күйігі жанына ауыр таңба салған анасы деменцияға шалдығып, ұлын танымайды. Тимур анасын алып кеткісі келгенімен, бас дәрігер оны үй-күйі жоқ, жұмысы жоқ бұрынғы қылмыскерге беруден бас тартады. Күзетшілердің қарсылығына қарамастан түнде мылтықпен қаруланған Тимур анасын Қарттар үйінен алып кетеді. Анасының арманын орындау мақсатында Тимурдың басынан кешкен оқиғасы көрерменнің жүрегін елжіретпей қоймайды...
Шытырман оқиғаға құрылған «Зейін» балалар фильмінің қатарын толықтырмақ. Бұл оқиға 6 жастағы кішкентай Зейіннің хикаясын тарқатады. Кішкентай данышпан жасына қарамастан өмірдің ағы мен қарасын айыра біледі. Қатарластарына қарағанда ерекше ақылды бала су шығаратын жаңа құрылғы ойлап табады. Бұл құрылғы әлемдегі су тасқыны мәселесін шешеді. Алайда Зейіннің ата-анасы, ауылдастары, бұл құрылғыны ойыншық көріп, сенімсіздік танытады. Балаға атасы мен досы ғана қолдау көрсетеді, атасының оң батасын алған Зейін құрылғыны қалаға апарып, бәріне таныстыруды жөн көреді. Нәтижесінде, Зейін мен оның шытырман оқиғасы жас көрерменді қызықты сапарға бірге аттандырады.
Белгілі ақын Ақберен Елгезектің «Болмаған балалық шақ» повесі – бүгінгі оқырманның кең сұранысына ие қызықты шығармалардың бірі. Драма театрларында табысты жүріп жатқан пьеса енді кинорежиссерлерді де қызықтырып, фэнтези жанрымен көрерменге ұсынылмақ. Мәңгілікке жалғыз қалу қорқынышы баурап алған, сол қорқыныштың әсерімен анасын құтқару үшін үлкен сапарға шыққан баланың оқиғасы көрерменнің көңілін бірден баурайды. Жасөспірімдер мен балалар басты кейіпкер Ақоштың қанатты қиял әлеміне қызығушылықпен аттанады. Киноның алғашқы кадрларынан бастап-ақ жанашырлықпен қамтылған күрделі драмалық сұрақтарға жауап іздеп, кейіпкердің соңынан еріп отырады.
Таныстырылған фильмдер арасында «Соңғы парыз» деректі драмасы еріксіз назар аударды. «Осындай күн болған» және «Осындай түн болған» атты екі бөлімнен тұратын «Соңғы парыз» деректі фильмі белгілі жазушы Әбдіжәміл Нұрпейісовтің 100 жылдығына орай түсірілген. Жазушының өзі жиі көрінетін деректі фильм «Курляндия», «Қан мен тер», «Соңғы парыз» шығармаларының басты кейіпкерлері арқылы оның Отаны мен туған аулына махаббаты мен сезімі, мұңы, арманы көрініс табады. Еламан мен Жәдігер секілді кейіпкерлер негізінде қарапайым балықшылардың өмірі, тағдыры, қуанышы мен қасіретін бейнелейді.
Ақ тарелкаға фильмнің аты мен режиссердің есімін жазып, бүкіл түсіру тобы қолдарын қойып, сәттілік үшін сындыратын кинодағы дәстүрдің орны ерекше. Сахнада ыдыс сындыру мүмкін болмағандықтан, А.Омаров фильм атауы жазылған ақ тарелканы естелік үшін фильм режиссерлеріне сыйға тартты.
Әрбір туындысы қазақ киносының классикасына айналған Ш.Аймановтың туған күнінде ұйымдастырылған алғашқы кино маусымының ашылуы сырқат халдегі осы саланы сауықтыруға жанашырлық танытып, отандық киноиндустрияны одан әрі дамытуға тілектестік білдіріп келген әр буындағы сала мамандарының басын қосты. Бұл – Қазақстан киносының ұлттық мәдени мұраларды сақтау, жаңашылдық енгізу, дәстүрлі киноның шекарасын кеңейту арқылы белсенді дами алатын қабілетін көрсететін шақ.
АЛМАТЫ
